Thẩm tra báo cáo nghiên cứu khả thi dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cảng hàng không quốc tế Long Thành, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội đồng ý về đề xuất bổ sung vốn, song vẫn còn không ít băn khoăn về các vấn đề khác.

Bổ sung 6 đối tượng

Báo cáo Quốc hội sáng 27/10, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban tán thành đề xuất của Chính phủ, đề nghị Quốc hội bố trí bổ sung vốn cho dự án từ nguồn dự phòng kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Nhà nước giai đoạn 2016-2020 để bảo đảm đủ kinh phí thực hiện; toàn bộ nguồn thu đấu giá quyền sử dụng đất, giao đất tái định cư, cho thuê đất dự án sẽ được hoàn trả vào ngân sách Trung ương.

Ngoài ra, ngân sách sau này có thể được bổ sung từ thu lại tiền sử dụng đất đối với mặt bằng sạch để khai thác, sử dụng theo quy hoạch đã phê duyệt và khi sử dụng quỹ đất 21.000 ha quy hoạch vùng phụ cận sân bay, điều tiết tỷ lệ phân chia giữa trung ương với địa phương từ nguồn thu tiền sử dụng đất.

Nhìn tổng thể dự án, cơ quan thẩm tra nhận định, cơ chế, chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nêu trong báo cáo chưa bao quát hết phạm vi, đối tượng bị ảnh hưởng khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án, đặc biệt là cơ chế, chính sách bồi thường, hỗ trợ đối với tổ chức kinh tế (nông trường, doanh nghiệp), cơ sở tôn giáo, cộng đồng dân cư.

Cơ quan thẩm tra cho rằng cần phân biệt rõ sự khác biệt về cơ chế bồi thường với cơ chế hỗ trợ, làm rõ phương án phục hồi sản xuất và thu nhập cho người dân tái định cư, đặc biệt là phương án bố trí đất sản xuất nông nghiệp cho các hộ tái định cư nông nghiệp.

Ủy ban Kinh tế đề nghị rà soát, bổ sung cơ chế, chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất đối với 6 đối tượng.

Gồm: bồi thường về đất đối với những trường hợp có chung quyền sử dụng đất. Bồi thường, hỗ trợ về đất đối với trường hợp đất có diện tích đo đạc thực tế khác so với diện tích đất ghi trên giấy tờ về quyền sử dụng đất. Bồi thường thiệt hại do ngừng sản xuất, kinh doanh đối với tổ chức kinh tế. Bồi thường về di chuyển mồ mả. Bồi thường thiệt hại do hạn chế khả năng sử dụng đất, thiệt hại tài sản gắn liền với đất đối với đất thuộc hành lang an toàn khi xây dựng công trình. Bồi thường về đất cho người đang sử dụng đất mà không có giấy tờ về quyền sử dụng đất.

Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh cho biết, quá trình thẩm tra, nhiều ý kiến băn khoăn về tính chính xác của số liệu diện tích đất ở, khi mà trong tổng diện tích 5.000 ha chỉ có 35,64 ha đất ở và cho rằng, nếu số liệu này không chính xác sẽ dẫn đến kinh phí bồi thường, hỗ trợ phát sinh lớn khi thực hiện.

Do vậy, đề nghị rà soát lại cơ cấu các loại đất thu hồi xây dựng sân bay Long Thành, nhất là đất ở. Có ý kiến đề nghị cần rà soát về công suất thiết kế sân bay để tính toán nhu cầu sử dụng đất cho phù hợp.

Nhà lớn, dân nghèo

Báo cáo thẩm tra cho biết, có ý kiến đề nghị cân nhắc chỉ nên bố trí một khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn thay vì hai khu như báo cáo của Chính phủ, để giải quyết chỗ ở cho người dân có đất bị thu hồi.

Trường hợp cần thiết, có thể thiết kế lại diện tích các lô đất tái định cư, giảm bớt nhà liền kề có sân vườn hoặc quy hoạch bổ sung thêm quỹ đất.

Theo báo cáo của Chính phủ, thiết kế trong khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn gồm hai loại là nhà liền kề (với diện tích từ 125-150 m2) và nhà liền kề có sân vườn (diện tích 250-300 m2).

Ủy ban Kinh tế đề nghị rà soát, xem xét lại việc bố trí tái định cư bằng nhà liền kề có sân vườn với diện tích 250-300 m2, vì diện tích phần sân vườn này không có tác dụng phát triển sản xuất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp. Trong khi về mặt cảnh quan, môi trường quy hoạch khu tái định cư đã tính đến phần diện tích dành cho cây xanh, đất dành cho mục đích công cộng…

Thực tiễn cho thấy ở các khu đô thị, diện tích như vậy thường phù hợp với những gia đình có thu nhập khá trở lên. Trong khi, theo số liệu của báo cáo, hiện trạng nhà ở của các hộ dân có tới 4.039/4.083 căn nhà là cấp 4 và dưới cấp 4 (99%).

Uỷ ban Kinh tế lập luận, do đó, nhiều hộ dân sẽ khó có điều kiện thanh toán cho diện tích đất tái định cư lớn như vậy.