Mặc dù nhận thức được lợi ích các công trình đáp ứng tiêu chuẩn xanh, đa số chủ đầu tư bất động sản vẫn chưa thực hiện vì thiếu hướng dẫn và sự hỗ trợ từ Nhà nước.

Công trình xanh theo khái niệm phổ biến, là công trình xây dựng mà trong cả vòng đời của nó từ giai đoạn lựa chọn địa điểm xây dựng, thiết kế, thi công, giai đoạn sử dụng, vận hành cho đến sửa chữa, nâng cấp, tái sử dụng đều đạt được hiệu quả cao trong sử dụng năng lượng, tài nguyên nước, vật liệu, sản sinh ra chất thải ô nhiễm môi trường ít nhất và tạo điều kiện sống tốt nhất cho người sử dụng.

Hệ thống đánh giá tiêu chuẩn xanh của công trình đang được áp dụng tại Việt Nam bao gồm Edge, Lotus, Green Mark, Leed.

Theo ông Autif Sayyed, chuyên gia công trình xanh của Tổ chức tài chính quốc tế (IFC) khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, Việt Nam hiện là một trong những nền kinh tế châu Á có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong 20 năm qua (bình quân 7,5%). Trong vòng 10 năm qua, tăng trưởng xây dựng bình quân đạt 12%, mức năng lượng tiêu thụ đã tăng 14% - nhanh hơn tốc độ tăng GDP.

Nguyên nhân khiến năng lượng tiêu thụ của công trình tăng là do giá nhiên liệu tăng, nhu cầu tiện nghi tăng và tốc độ đô thị hóa nhanh. Trong bối cảnh này, việc khuyến khích chủ đầu tư bất động sản áp dụng các tiêu chuẩn “xanh” cho dự án là rất cần thiết.

Tại Việt Nam hiện đã có nhiều dự án đáp ứng tiêu chuẩn công trình xanh, chẳng hạn như chung cư Ehome 5 của chủ đầu tư Nam Long đã đạt tiêu chuẩn Edge, dự án giảm được 31% chi phí năng lượng, giảm 22% chi phí nước và giảm tới 34% vật liệu sử dụng so với một công trình bình thường.

Tiếp đến là tòa nhà văn phòng FPT Đà Nẵng do CTCP Đô thị FPT Đà Nẵng làm chủ đầu tư, công trình 6 tầng này có hệ thống nước nóng năng lượng mặt trời dung tích 1.500 L và máy phát Thái Dương công suất 12kwh/ngày. Thời gian hoàn vốn đầu tư vào các công nghệ tiết kiệm năng lượng của công trình là dưới 3 năm nhờ vào tiết kiệm chi phí điện nước.

Vấn đề đặt ra là làm sao để nhân rộng những công trình như trên và nâng cao nhận thức của cộng đồng về các dự án xanh. Theo bà Melissa MerryWeather, Chủ tịch Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (VGBC), nhiều người khá ngạc nhiên khi biết Việt Nam cũng có những công trình đáp ứng tiêu chuẩn xanh như trên.

“Vẫn còn thiếu các thông điệp rõ ràng, thông tin cụ thể về phát triển các dự án xanh tại Việt Nam, nhiều DN vẫn nhầm lẫn về những bộ chứng chỉ đánh giá tiêu chuẩn xanh, vì vậy chúng ta phải đẩy mạnh việc tuyên truyền”, bà Melissa nói.

Đồng tình với quan điểm trên, PGS.TS Nguyễn Văn Hiệp, Đại học Bách Khoa, cho biết, Chính phủ đã có nhiều cơ chế cho phát triển công nghệ tiết kiệm năng lượng như Nghị định 102/2003/NĐ/CP về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Quyết định 1393/QĐ-TTg về chiến lược quốc gia tăng trưởng xanh. Tuy nhiên, cho đến nay, quy trình triển khai các văn bản trên vẫn khá chậm, chưa có hướng dẫn cụ thể, địa phương còn lúng túng, cộng đồng vẫn chưa quan tâm.

Ông Hiệp đề xuất Bộ Xây dựng cần ban hành bộ tiêu chí đánh giá công trình xanh có tính định lượng, dễ áp dụng, có lộ trình để cộng đồng có ý thức tham gia rộng rãi, các địa phương cần ban hành chương trình phát triển công trình xanh 2015 - 2020 với các yêu cầu và chỉ tiêu cụ thể.

Chủ đầu tư đang chờ

Trên thực tế, nhiều chủ đầu tư tại Việt Nam đã bắt đầu chú ý tới việc xây dựng công trình theo tiêu chí xanh nhằm phát triển theo hướng bền vững, gia tăng giá trị cho cộng đồng. Chẳng hạn, dự án Orchard Garden của Novaland vừa được IFC công nhận đạt tiêu chuẩn Edge, Diamond Lotus của Phúc Khang đạt tiêu chuẩn Lotus…

Ông Bùi Hữu Phúc, Giám đốc Đầu tư và Phát triển Tập đoàn Novaland cho biết, với một dự án chuẩn xanh, Novaland đã phải cộng thêm 2% chi phí đầu tư so với một dự án thông thường, nhưng lại tiết kiệm được 23% chi phí sử dụng nước, 20,5% chi phí năng lượng cho các thiết bị và 32,8% chi phí năng lượng cho sử dụng vật liệu che phủ.

“Phải bỏ ra chi phí nhiều hơn nhưng đổi lại DN có thể nâng cao nhận thức của người tiêu dùng, tăng hiệu quả cho quá trình kinh doanh và tiếp thị dự án”, ông Phúc nói.

Tuy nhiên, việc tạo lập xu hướng phát triển dự án theo tiêu chuẩn xanh là cả một quá trình, bên cạnh nỗ lực của chủ đầu tư thì còn cần sự hỗ trợ từ phía cơ quan nhà nước. Ông Phúc kiến nghị các sở, ngành nên đưa ra những quy định nhất quán, rõ ràng cho công trình xanh và có lộ trình khả thi để thực hiện những quy định này. Ngoài ra, Nhà nước cũng cần có ưu đãi với nhà sản xuất, nhà cung cấp vật liệu, trang thiết bị, nhà thầu với các dự án dạng này.

Ông Lê Hòa Bình, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP. HCM cho biết, hiện chúng ta chưa có ưu đãi, hỗ trợ áp dụng cho công trình sử dụng năng lượng hiệu quả mà chỉ có ưu đãi bảo vệ môi trường được quy định tại Nghị định 19/2015/NĐ-CP. Một số hình thức ưu đãi như cải thiện quy trình, thủ tục của cơ quan nhà nước; thay đổi quyền sử dụng đất; ưu đãi, hỗ trợ tài vẫn đang được xem xét và có thể áp dụng từ năm 2016.