Thực tế, thị trường bất động sản Việt Nam có những căn hộ giá chỉ khoảng 200-300 triệu đồng do được Chính phủ miễn tiền sử dụng đất, miễn giảm thuế... Với mức thu nhập hiện nay, người dân chỉ cần tiết kiệm được 100- 150 triệu đồng, sau đó vay thêm 150 triệu đồng nữa thì hoàn toàn có thể trả được trong vòng 10 năm, mỗi năm trả 15 triệu đồng.

Nhằm lên một kế hoạch cho tương lai, mô hình ngân hàng tiết kiệm nhà ở được kỳ vọng là một trong những lựa chọn hợp lý để giải quyết chỗ ở cho nhiều hộ gia đình. Nếu suôn sẻ, mô hình này sẽ trở thành hiện thực vào năm 2017.

Lãnh đạo Bộ Xây dựng khẳng định, tiết kiệm nhà ở sẽ vực dậy thị trường bất động sản. Trong khi đó, nhiều chuyên gia còn không ít ngờ vực về việc áp dụng mô hình này ở Việt Nam, dù mô hình này đã khẳng định hiệu quả nhất định ở một số nước.

Mô hình tiết kiệm nhà ở cùng với các chính sách an sinh xã hội được kỳ vọng sẽ làm thay đổi tư duy của nhiều người, rằng ai cũng có thể chủ động thu xếp cuộc sống của mình và gia đình nếu có kế hoạch, với sự hỗ trợ từ Nhà nước, trong một tầm nhìn dài hạn hơn.

Tránh sự ỷ lại

Ý tưởng cơ bản của tiết kiệm nhà ở chính là để huy động nguồn vốn nhàn rỗi trong dân, kêu gọi mọi người cùng tham gia hỗ trợ giúp nhau xây dựng nhà ở thông qua việc gửi tiền tiết kiệm vào ngân hàng tiết kiệm nhà ở để cho người có nhu cầu mua hoặc sửa chữa nhà ở vay, đồng thời đây cũng là một giải pháp nhằm tạo ý thức tiết kiệm trong xây dựng nhà ở của người dân.

“Trong khi tại một số nước, nhiều gia đình ngay sau khi sinh con đã lập và ký ngay hợp đồng tiết kiệm nhà ở, để 20 năm sau, khi đứa bé lớn lên là đã có sẵn một căn nhà.

Tuy nhiên, ở Việt Nam, vẫn còn nhiều người phải loay hoay với cuộc sống hiện tại như lo chuyện ăn ở, học hành, chữa bệnh cho con cái. Việc lo cho hôm nay còn đang rất khó khăn thì việc lo cho 5-10 năm sau chưa được nhiều người quan tâm lắm cũng là điều dễ hiểu" – Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam nói.

Tuy nhiên, cùng sự phát triển của đất nước, mô hình tiết kiệm nhà ở phù hợp với chính sách an sinh xã hội ở Việt Nam. Chúng tôi triển khai mô hình này theo hướng tránh sự ỷ lại và sự bao cấp của Nhà nước, bản thân mỗi hộ gia đình nghèo muốn có được chỗ ở đều phải tích cực tham gia.

Tâm lý người Việt Nam là muốn dành những điều tốt đẹp nhất cho con cái. Đời bố mẹ có thể chưa được hưởng nhưng nếu bây giờ chúng ta bắt đầu ngay thì đời con cháu có thể hưởng những hành quả tiết kiệm của bố mẹ. Dần dần chúng ta sẽ nâng cao được ý thức tiết kiệm cũng như tầm nhìn dài hạn hơn cho người dân”.

Theo phân tích của ông Nam: “Chúng ta phải bắt đầu, giải quyết từng bước một, khó khăn nảy sinh đến đâu chúng ta tìm cách giải quyết đến đó”. Đây cũng là cơ hội để tăng cường tạo điều kiện, giáo dục cho người dân mình có ý thức tiết kiệm hơn trong chi tiêu để giải quyết các nhu cầu cơ bản cho gia đình mình.

Sẽ vực được thị trường bất động sản

Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam cho rằng, dòng vốn lớn từ mô hình tiết kiệm nhà ở đổ vào thị trường khiến cầu thực tăng lên, nhờ vậy bất động sản sẽ được hỗ trợ. Thị trường có nhiều phân khúc, nhiều hình thức khác nhau để phục vụ cho nhiều đối tượng khác nhau.

Những người nghèo ít tiền thì cứ gửi tiết kiệm và mua nhà ở xã hội. Những người có điều kiện hơn gửi tiết kiệm và mua nhà ở thương mại. Chính vì thế, bên cạnh vốn nhà nước và các ngân hàng thương mại, mô hình này sẽ huy động được một dòng vốn rất lớn từ những người muốn mua nhà và chỉ tập trung vào nhà ở, sẽ hỗ trợ cho thị trường bất động sản.

“Lãi suất cho vay ở một số ngân hàng tiết kiệm của Trung Quốc chỉ khoảng 3%. Tất nhiên, lãi suất thấp là quan trọng, nhưng tôi cho rằng quan trọng hơn là phải ổn định, không được phép thay đổi trong suốt thời gian vay và tiết kiệm. Do luật pháp kiểm soát nên mô hình tiết kiệm này rất an toàn. Ngân hàng chỉ cho  những người muốn mua nhà vay và không đầu tư vào các lĩnh vực rủi ro”, ông Nam nói.

Ông Nam tin rằng, mô hình tiết kiệm nhà ở có nhiều cơ hội thành công, bởi trách nhiệm lo nhà ở cho người dân là của Nhà nước, của toàn xã hội và của chính bản thân mỗi hộ gia đình.

Ngân hàng tiết kiệm nhà ở hoạt động như thế nào?

Ngân hàng tiết kiệm nhà ở là những tổ chức tín dụng đặc biệt, chỉ được phép cấp vốn cho các dự án về nhà ở. Đây là một mô hình khép kín gồm tiết kiệm và cho vay nhà ở, nhờ đó mà nó hoàn toàn độc lập, không chịu tác động của thị trường vốn do không phụ thuộc vào hoạt động tái cấp vốn từ thị trường tài chính. Cũng nhờ đó mà tiết kiệm nhà ở có thể tồn tại cả trong những giai đoạn khủng hoảng kinh tế.

Khác với ngân hàng phải kiểm tra khả năng hoàn trả của khách hàng, tiết kiệm nhà ở có thể giải quyết được vấn đề này, vì uy tín của người tham gia sẽ được thể hiện thông qua việc đều đặn chi trả các khoản vay tiết kiệm theo định kỳ. Những ai luôn đều đặn gửi tiết kiệm một khoản trích từ thu nhập của mình thường cũng là một người đi vay đáng tin cậy.

Lãi suất tiết kiệm và lãi suất cho vay được ấn định ngay khi ký kết hợp đồng và cố định trong suốt thời hạn hợp đồng. Thêm vào đó, lãi suất cho vay vốn ở ngân hàng tiết kiệm nhà ở thường thấp hơn so với lãi suất trên thị trường.

Người tham gia tiết kiệm nhà ở vì thế không phải chịu rủi ro về lãi suất. Đây cũng là điểm khác biệt  mà người tham gia tiết kiệm nhà ở được hưởng so với người sử dụng tín dụng ngân hàng thương mại thông thường để xây hoặc mua nhà.

Các ngân hàng tiết kiệm chỉ được phép đầu tư vào các loại trái phiếu có mức tín nhiệm cao. Hoạt động của các ngân hàng tiết kiệm nhà ở không chịu rủi ro về tiền tệ hoặc trái phiếu, vì các ngân hàng tiết kiệm nhà ở không được tham gia đầu cơ trên thị trường quốc tế, cũng không đặt mục đích kinh doanh đầu cơ với tiền huy động từ tiết kiệm nhà ở do người dân đóng góp.