Chương trình nhà ở là một trong những mục tiêu ưu tiên của tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của TP HCM.
Thực hiện Chỉ thị 24/2004/CT-UB và Quyết định 114/2006/QĐ-UBND của UBND TP về kế hoạch triển khai Chương trình nhà ở giai đoạn 2006-2010, cho đến nay các doanh nghiệp tư nhân đã đăng ký 109 dự án với quy mô 43.556 căn hộ và 3.286 nền đất ở, trong đó có 30 dự án đã hoàn thành và 79 dự án đang triển khai; tổng số quỹ nhà và nền đất đã xây dựng hoàn thành là 5.973 căn hộ và 4.515 nền đất ở. Thành phố đã mua lại 1.665 căn hộ và 1.025 nền đất ở, trong đó đã bố trí 460 căn hộ và 441 nền đất ở, còn lại 1.205 căn hộ và 584 nền đất ở bố trí cho các dự án trọng điểm như dự án Khu công nghệ cao (quận 9) và Khu đô thị mới Thủ Thiêm (quận 2); đặc biệt ưu tiên giải quyết dứt điểm các trường hợp tạm cư quá hạn.
Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện Chỉ thị 24/2004/CT-UB trên địa bàn Thành phố đã phát sinh một số vướng mắc, đó là tiến độ thực hiện dự án còn chậm (đó là năng lực tài chính của một số chủ đầu tư còn hạn chế), phương thức xác định giá mua căn hộ chung cư chưa sát với giá thị trường dẫn đến giá thẩm định chênh lệch khá lớn so với giá đề xuất của chủ đầu tư, các thủ tục xây dựng kéo dài, đặc biệt là khâu thẩm định và phê duyệt quy hoạch tỷ lệ1/500, các hộ dân tái định cư không chịu tái định cư tại các quận khác, thậm chí trong cùng quận nhưng ở địa bàn khác…
Việc xây dựng mới các chung cư hư hỏng nặng cũng đã được Thành phố quan tâm giải quyết trong thời gian qua . Theo thống kê, trên địa bàn Thành phố có 123 chung cư và 29 nhà tập thể hư hỏng nặng cần khắc phục và xử lý. Hiện tại 5 lô chung cư, nhà tập thể đã được sửa chữa, cải tạo và bán theo Nghị định 61/CP cho các hộ đang sử dụng tổng cộng 245 căn (9.320 m2); sửa chữa hoặc tháo dỡ xây dựng mới 18 lô chung cư với tổng cộng 1.259 căn (65.678 m 2), trong đó, chuyển mục đích sử dụng, đấu giá đất 4 lô chung cư với tổng diện tích 2.127 m2 ; đang lập phương án di dời và tháo dỡ xây dựng mới 14 lô đất chung cư. Tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn trong công tác bồi thường giải tỏa, thiếu quỹ nhà tạm cư, tái định cư do các hộ dân không đủ tiền để mua lại căn hộ mới và diện tích sau khi tháo dỡ không đủ kêu gọi xã hội hóa đầu tư.
Về nhà ở cho công nhân: đã đầu tư xây dựng nhà lưu trú cho công nhân 117.688 chỗ lưu trú, với diện tích khoảng 657.414 m,đạt 65% so chỉ tiêu đến năm 2010 là 1 triệu m2, về cơ bản đã giải quyết chỗ lưu trú cho công nhân. Tuy nhiên, các nhà lưu trú do các hộ gia đình, cá nhân xây dựng chưa đảm bảo về chất lượng, tiêu chuẩn ở theo quy định, mặt khác chưa có cơ chế, chính sách ưu đãi khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân.
Về nhà ở xã hội: thực hiện Luật Nhà ở và Nghị định 90/2005/NĐ-CP của Chính phủ, các quận, huyện đã chủ động rà soát lại quỹ đất công để xây dựng nhà ở xã hội, tính toán nhu cầu đưa vào trong chương trình phát triển nhà ở của quận, huyện và lập danh mục các dự án để có kế hoạch triển khai thực hiện theo hướng xã hội hóa đầu tư xây dựng, có thể đấu thầu dự án.
Về công tác chỉnh trang nhà ở đô thị cũng đã được chính quyền thành phố chú trọng giải quyết nhằm đem lại sự khang trang hiện đại cho bộ mặt thành phố. Các cơ quan chức năng đang triển khai Dự án nâng cấp hạ tầng đô thị khu dân cư thu nhập thấp trên địa bàn thành phố. Giai đoạn 1 của dự án tập trung vào lưu vực Tân Hóa - Lò Gốm và đã nâng cấp hạ tầng 33 khu lụp xụp trên địa bàn các quận 6, Tân Bình, Tân Phú và Bình Tân, nâng cao điều kiện sống cho 21.979 hộ, đạt 29,4% ( so với chỉ tiêu đến năm 2010 là 74.877 hộ), đã di dời 2.892 hộ. Hiện nay, Dự án đang triển khai giai đoạn 2 (ngoài lưu vực Tân Hóa - Lò Gốm) và dự kiến di dời 11.510 hộ.
Đối với kế hoạch di dời 15.000 hộ dân sống trên và ven kênh rạch, Thành phố mới chỉ di dời được 2.565 hộ (đạt 17,1% ) thuộc dự án cải tạo kênh Tân Hóa - Lò Gốm và dự án tiêu thoát nước, cải thiện ô nhiễm kênh Tham Lương - Bến Cát - Rạch Nước lên; hiện đang tiếp tục thực hiện dự án tiêu thoát nước, cải thiện ô nhiễm kênh Tham Lương - Bến Cát - Rạch Nước lên, dự án cải thiện môi trường nước giai đoạn 2, dự án cải tạo Rạch Xuyên Tâm và cải tạo các kênh rạch trên địa bàn quận - huyện để khai thông tuyến đường thủy vành đai.
Đối với việc di dời các hộ đang cư ngụ trong khuôn viên trường học, bệnh viện, các cơ sở thể dục thể thao, lao động thương binh xã hội trên địa bàn, cho đến nay Thành phố đã giải quyết di dời 786 hộ/833 hộ đạt 94,3%, số hộ còn lại ở các quận 1, 3, 5 và 8 vẫn đang tiếp tục di dời.
Ngoài ra, góp phần quan trọng cho công tác chỉnh trang nhà ở đô thị là các hộ gia đình và cá nhân đã xây dựng và cải tạo mở rộng diện tích nhà ở thời gian qua. Trong 6 tháng đầu năm 2007, với 1,017 triệu m2 sàn được xây dựng là một con số tuy không lớn nhưng nó cũng đã góp phần xã hội hóa công tác chỉnh trang nhà ở đô thị và làm cho bộ mặt Thành phố ngày càng khang trang và hiện đại.
Tóm lại, tuy còn gặp nhiều khó khăn khách quan lẫn chủ quan nhưng một số kết quả đã đạt được về chương trình nhà ở thời gian qua của TP HCM là một nỗ lực đáng được ghi nhận của Thành phố khi giải quyết vấn đề xã hội phức tạp này
Theo Ngọc Dũng - HCM CityWeb