Một trong những nhiệm vụ trọng tâm được lãnh đạo TP.HCM tiến hành trong thời gian tới là phá bỏ, cải tạo chung cư xuống cấp trầm trọng, xây chung cư mới nhằm thực hiện một trong 7 chương trình đột phá là "Chỉnh trang và phát triển đô thị”. 

Việc phá bỏ, cải tạo chung cư cũ và xây chung cư mới thông qua hình thức xã hội hóa đã được lãnh đạo TP.HCM đưa vào chương trình làm việc nhiều năm qua. Trong cuộc họp báo quý I/2016 của Sở Xây dựng, ông Phan Trường Sơn - Trưởng Phòng Quản lý và Phát triển nhà cho biết, Thành phố căn cứ vào sự xuống cấp của các chung cư (chung cư cũ chia thành 4 cấp: A, B, C, D, trong đó, cấp C, D là hư hỏng nặng) để ưu tiên kêu gọi nhà đầu tư (NĐT) tham gia cải tạo hay xây mới.

Ngoài việc được chọn bồi hoàn tiền hoặc tái định cư tại chỗ thì với cấp C, D, cư dân được quyền chọn lựa NĐT, gửi đề xuất lên Bộ Xây dựng xem xét, trong vòng 1 - 3 tháng sẽ có phản hồi.

Các chung cư cũ trên địa bàn TP.HCM tập trung chủ yếu ở một số quận nội thành. Quận 1 hiện nay có 89 chung cư cũ, song chỉ gần 30 chung cư có căn hộ đúng chuẩn quy định về nhà ở, còn lại là diện tích nhỏ như nhà tập thể.

Theo Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong, cải tạo, xây dựng chung cư là nhiệm vụ cấp bách của Thành phố trong những tháng tới, một mặt để đảm bảo an toàn cho cư dân đang sinh sống trong các chung cư cũ, mặt khác làm đẹp bộ mặt đô thị. Chẳng hạn chung cư 727 Trần Hưng Đạo, quận 5 được xây dựng cách đây hơn 50 năm đã quá rệu rã, Thành phố đang tiến hành di dời dân để xây dựng lại.

Trước đó, trong buổi làm việc của Bí thư Thành ủy Đinh La Thăng với Quận ủy quận 5 về tình hình kinh tế - xã hội, lãnh đạo quận 5 đưa ra con số 222 chung cư, nhà tập thể đang xuống cấp, cần phá bỏ, sửa chữa, xây mới, trong đó có 106 khu nhà có dấu hiện nguy hiểm hoặc hết niên hạn sử dụng.

Tại buổi làm việc, theo đại diện Sở Xây dựng, Thành phố hiện có 474 chung cư xuống cấp và trong năm nay sẽ hoàn thành kết quả kiểm định. Về vấn đề này, ông Đinh La Thăng ví von: Đừng để chung cư cũ của Thành phố như cầu Ghềnh, cầu cũ, tuổi thọ cao, các cơ quan, ban ngành bàn mãi không ra phương án xây dựng lại, cuối cùng là anh lái xà lan quyết định.

Để đẩy nhanh tiến độ phá bỏ, cải tạo chung cư cũ, xây dựng chung cư mới, nếu chỉ đơn thuần dựa vào ngân sách Thành phố thì không thể thực hiện sớm, nên phải ưu tiên huy động vốn từ khu vực tư nhân. Thời gian qua, một số doanh nghiệp (DN) đã bước đầu tham gia vào lĩnh vực này.

Tính đến cuối quý I vừa rồi, Sở Xây dựng đã làm việc với 4 NĐT đề xuất tham gia đầu tư xây dựng chung cư tại quận 1, 11 và Tân Phú, cụ thể là Công ty CP Đầu tư Phát triển Gia Khang, Công ty TNHH Gia Khang Hà Nội, Công ty TNHH Dịch vụ Đầu tư NaKyCo và Công ty CP Bất động sản Tân Phước. Đồng thời, Sở cũng rốt ráo hướng dẫn giải quyết vướng mắc tại 4 khu nhà đang triển khai (chung cư 251 Hoàng Văn Thụ, Tân Bình, cư xá Thanh Đa, Bình Thạnh, chung cư Nguyễn Thiện Thuật và chung cư 239 Cách mạng Tháng Tám, quận 3).

Mới đây, Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.HCM (HFIC) và Công ty CP Bất động sản CT (C.T Land - thành viên Tập đoàn C.T Group) đã ký thỏa thuận hợp tác nhằm góp vốn và thế mạnh của các bên để hình thành một liên danh triển khai chương trình cải tạo chung cư cũ và xây mới các chung cư trên địa bàn quận 3 và quận Bình Thạnh. Được biết, trước tiên hai bên sẽ tham gia chỉnh trang, cải tạo chung cư 13C Kỳ Đồng (phường 9, quận 3).

Theo chia sẻ của một công ty liên doanh (giữa DN trong nước với DN Hàn Quốc) đang hoạt động tại TP.HCM, tham gia cải tạo chung cư cũ, xây chung cư mới được xem là khoản đầu tư khá hấp dẫn, do chung cư thường nằm ở khu vực trung tâm Thành phố, tính thanh khoản cao.

Song, cũng chính yếu tố này khiến DN bị vướng 2 vấn đề: một là thỏa thuận đền bù thường kéo dài do mức giá mà cư dân đưa ra quá cao so với khả năng của chủ đầu tư, hai là công trình cải tạo, xây mới sẽ bị hạn chế về hệ số sử dụng đất, số tầng, số căn hộ. Điều này tác động đến lợi nhuận của NĐT. Do đó, dù đã theo đuổi một dự án cải tạo chung cư cũ hơn hai năm ở quận 3 nhưng công ty liên doanh trên đành bỏ cuộc.

Để tháo gỡ nút thắt trong vấn đề cải tạo chung cư cũ, khai thác tối đa thế mạnh của khu vực tư nhân khi xây dựng chung cư mới, Sở Xây dựng TP.HCM nhấn mạnh sẽ niêm yết danh sách các chung cư cũ tại TP.HCM (Hà Nội đã công bố) cho DN theo dõi. Song song đó, nhiều ý kiến cho rằng, Sở Xây dựng cần có quy chế đầu tư, quy chuẩn chọn NĐT rồi chuyển về quận - huyện triển khai, như vậy, mới thu hút được các NĐT tham gia chỉnh trang đô thị theo đúng mục tiêu mà TP.HCM đề ra.