Trước đây, nhiều dự án đất nền tại TPHCM chưa đền bù nhưng chủ đầu tư đã được cơ quan chức năng cấp giấy chứng nhận, phê duyệt quy hoạch 1/500, nên có thể rao bán đất nền cho khách hàng. Điều này dẫn đến hệ lụy, nhiều khách hàng đã đóng tiền cho chủ đầu tư cả chục năm nhưng đất nền vẫn chỉ nằm trên giấy.

Bán đất của người khác

Năm 2003, 47 khách hàng ký hợp đồng và đóng tiền mua đất nền tại dự án khu dân cư 6A xã Bình Hưng (huyện Bình Chánh). Dự án do Công ty Đầu tư - Kinh doanh nhà (Intresco) làm chủ đầu tư. Khách hàng tin tưởng ký hợp đồng góp vốn mua nền vì dự án đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500.

Theo hợp đồng ký kết, người dân đã đóng tiền đầy đủ, nhưng rồi hơn 15 năm trôi qua, khách hàng chỉ được giao đất nền trên giấy, chứ trên thực địa thì nhiều mặt bằng quy hoạch dự án vẫn còn là khu dân cư chưa được giải tỏa xong; những mặt bằng đã giải tỏa xong thì đầy cỏ dại, trắng hạ tầng.

Dự án khu dân cư 12A Bình Trưng Đông (quận 2, do Công ty cổ phần Xây dựng Số 14 và Công ty cổ phần Đầu tư thương mại dịch vụ Đất Lành làm chủ đầu tư) cũng trong tình cảnh nhiều nền đất có 2 chủ. Cư dân trong khu quy hoạch dự án vẫn còn đang sử dụng đất, chưa giải tỏa mặt bằng; còn khách hàng dù đã đóng tiền theo hợp đồng nhưng chỉ được “giao đất” trên giấy, qua nhiều năm chủ đầu tư vẫn không có đất nền để giao. Trước khiếu kiện của khách hàng, chính quyền địa phương kiểm tra, đã xác định mới chỉ có hơn một nửa trong tổng số 83.000m² khu quy hoạch dự án được đền bù.

Việc chủ đầu tư dự án bán đất nền khi chưa đền bù giải tỏa không chỉ gây thiệt hại cho khách hàng, mà các cư dân trong vùng quy hoạch dự án  cũng trở thành nạn nhân.

Ông Nguyễn Văn Láng - có đất nằm trong vùng quy hoạch dự án khu đô thị Vạn Phúc (phường Hiệp Bình Phước, quận Thủ Đức) do Công ty Đại Phúc làm chủ đầu tư - cho biết hộ của ông và nhiều hộ khác vẫn chưa nhận tiền đền bù giải tỏa, nhưng khu đất đã được phê duyệt quy hoạch 1/500 và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để chủ đầu tư bán cho khách hàng. Cư dân ở đây vẫn đang cầm sổ hồng trong tay, nhưng đất đã bị chủ đầu tư tự ý bán cho người khác xây dựng nhà.

Đền bù quá khó khăn 

Do chưa đền bù xong đã bán đất nền cho khách hàng, rồi chỉ giao nền trên giấy, chủ đầu tư bị tố lừa đảo, bội tín; cư dân trong vùng quy hoạch dự án bị rơi vào tình cảnh đi không được ở cũng không xong. Dự án treo lâu năm, nhà cửa bị xuống cấp, vẫn chưa thể di dời vì giá đền bù do chủ đầu tư đưa ra thấp. Gút thắt của vấn đề là bài toán đền bù giải tỏa.

Trả lời về việc dự án khu dân cư 6A xã Bình Hưng chỉ giao đất nền trên giấy, ông Trương Minh Thuận, Tổng giám đốc Intresco, thừa nhận: “Một số khách hàng gây áp lực bằng cách tụ tập ở trụ sở công ty, kéo đến cơ quan chức năng kiến nghị và gửi đơn thưa kiện. Hiện nay, Ban quản lý Khu Nam và Cục Cảnh sát điều tra tội phạm kinh tế và tham nhũng (Bộ Công an) đã vào cuộc. Cơ quan tòa án đã thụ lý đơn kiện của khách hàng. Tuy nhiên, công ty gặp rất nhiều khó khăn trong việc giao nền cho khách hàng, vì chưa thể giải tỏa số hộ dân còn lại trong dự án. Đến thời điểm này, công ty đã kiểm đếm, khảo sát đo vẽ được 66 hồ sơ, vẫn còn nhiều hồ sơ chưa hoàn tất, vì người mua cuối cùng thay đổi. Do vậy vẫn chưa có ngày cụ thể sẽ giải tỏa xong để tiến hành giao nền cho khách hàng”.

Tương tự, nhiều dự án khác cũng chưa tìm được tiếng nói thống nhất giữa chủ đầu tư và cư dân trong vùng quy hoạch dự án. Hầu hết các dự án đã có quyết định thu hồi đất từ 15 năm trước, nhưng chủ đầu tư không đền bù dứt điểm. Sau hàng chục năm, các quy định pháp luật về đất đai thay đổi, giá đất cũng tăng lên cao. Trong khi người dân yêu cầu đền bù theo giá thị trường cập nhật, chủ đầu tư vẫn muốn đền bù theo mức giá thời điểm thu hồi đất. Bài toán lợi ích giữa chủ đầu tư và cư dân trong vùng quy hoạch dự án chưa có lời giải.