Cách tính thuế thu nhập cá nhân mới có thể khiến các chủ trọ bình dân nộp cao gấp nhiều lần so với hiện nay trong khi nhà hạng sang lại được hưởng lợi.

Theo quy định mới của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về Thuế có hiệu lực từ 1/1/2015, cá nhân cho thuê nhà sẽ đóng ba loại thuế: thuế môn bài (một triệu đồng mỗi năm); thuế giá trị gia tăng (5% trên doanh thu) và thuế thu nhập cá nhân (5% trên doanh thu).

Trừ thuế môn bài và thuế giá trị gia tăng tương tự như quy định hiện hành, thì thuế mới có sự khác biệt về cách tính thuế thu nhập cá nhân. Công thức tính thuế hiện hành là doanh thu nhân 30%, trừ giảm trừ gia cảnh rồi nhân với thuế suất theo biểu thuế lũy tiến. Trong khi đó, cách tính thuế mới là lấy doanh thu (trên 100 triệu đồng) nhân với 5%. Cách tính mới này sẽ khiến những người có nhà cho thuê ở mức giá trung bình khá chịu tác động lớn.

Bởi lẽ, hiện tại cá nhân được trừ giảm trừ gia cảnh 9 triệu đồng mỗi tháng, nếu nuôi 1-2 con ăn học hoặc cha mẹ già... được trừ thêm vài triệu đồng mỗi tháng nữa. Trong khi đó, theo cách tính kiểu mới thì thuế vừa cao vừa không cho giảm trừ.

Chẳng hạn, theo luật thuế mới, doanh thu cho thuê nhà từ 101 triệu đồng mỗi năm (khoảng 8,41 triệu đồng mỗi tháng) đã phải đóng thuế. Và số tiền thuế thu nhập cá nhân mà người có nhà cho thuê phải đóng là 5,05 triệu đồng một năm (thu nhập 101 triệu nhân với 5%).

Trong khi đó, nếu tính theo quy định hiện hành, cá nhân cho thuê nhà có mức doanh thu 8,41 triệu đồng một tháng này không phải nuôi ai (tức chỉ giảm trừ gia cảnh cho bản thân, mức 9 triệu đồng một tháng) thì thuế thu nhập cá nhân không phải đóng do thu nhập sau khi trừ giảm trừ gia cảnh cho bản thân người cho thuê không còn đủ để đóng thuế.

Ngoài ra, theo cách tính thuế hiện hành, cá nhân cho thuê nhà từ 31 triệu đồng một tháng (khoảng 372 triệu đồng một năm) trở lên mới đóng thuế. Mức đóng cụ thể là 31 triệu đồng nhân với 30%, trừ giảm trừ gia cảnh 9 triệu đồng, bằng 300.000 đồng. Lấy số tiền chịu thuế 300.000 đồng này nhân với thuế suất 5% sẽ ra số tiền đóng thuế 15.000 đồng một tháng. Cả năm, cá nhân cho thuê nhà chỉ đóng 180.000 đồng.

Trong khi đó, cách tính thuế mới là lấy doanh thu 372 triệu đồng nhân với 5%. Số tiền thuế thu nhập cá nhân mà chủ nhà cho thuê phải đóng 18,6 triệu đồng, cao gấp 103 lần.

Trong khi đó, những cá nhân cho thuê nhà với doanh thu lớn thì sẽ có lợi hơn rất nhiều so với số thuế thu nhập cá nhân phải đóng theo quy định hiện hành.

Chẳng hạn, doanh thu cho thuê nhà 400 triệu đồng một tháng (4,8 tỷ đồng một năm), thì số thuế thu nhập cá nhân phải đóng theo quy định hiện hành lên tới 38,85 triệu đồng mỗi tháng (thuế suất 35%), tức khoảng 466,2 triệu một năm, trong khi quy định mới chỉ đóng khoảng 240 triệu một năm (giảm gần 2 lần so với cách tính hiện hành).


Bà Thu Mai, cán bộ hưu trí tại quận Tân Phú, TP HCM đang có 10 căn trọ cho thuê tỏ ra ngao ngán với cách tính thuế mới. Hiện mỗi phòng bà cho công nhân thuê giá 1,5 triệu đồng, tổng cộng 10 căn là 15 triệu đồng mỗi tháng. Theo quy định hiện hành, bà không phải đóng thuế thu nhập cá nhân vì số tiền chịu thuế nhỏ hơn mức tối thiểu tính thuế 9 triệu.

Do đó, mỗi năm bà Mai chỉ phải đóng thuế môn bài một triệu đồng cộng với thuế giá trị gia tăng 9 triệu đồng, tổng cộng tiền đóng là 10 triệu đồng. Giờ áp theo quy định mới, bà Mai sẽ phải bỏ ra thêm 9 triệu đồng để đóng thuế thu nhập cá nhân, tức số tiền hàng năm bà phải đóng là 19 triệu đồng.

Bà Mai tâm sự, hai vợ chồng sau mấy chục năm đi làm, dành dụm được 1,5 tỷ đồng, vay mượn thêm 100 triệu đồng để mua mảnh đất 1,3 tỷ và xây 10 phòng trọ hết 300 triệu đồng. Với số vốn bỏ ra và mức cho thuê thế này, phải 10 năm bà Mai mới thu hồi lại vốn.

"Trong khi đó, chưa kể hàng tháng vợ chồng tôi phải đóng các loại phí cho dân phòng, phí an ninh, tiền tu bổ nhà trọ do hư hỏng bóng đèn, cửa... và đóng cả chục triệu tiền thuế giá trị gia tăng và môn bài. Nếu giờ phải bỏ ra 9 triệu đồng đóng thuế thu nhập cá nhân nữa thì quá sức của chúng tôi", bà Mai bức xúc.

Chị Mai Hương, Bình Tân, TP HCM cũng đang có 5 phòng trọ cho công nhân thuê với giá 2 triệu đồng mỗi tháng, cảm thấy không hài lòng với cách tính thuế mới.

Bởi theo chị, chi phí bỏ ra xây dựng nhà trọ với những người buôn bán nhỏ như chị là số tiền rất lớn. Trong khi đó, chị lại cho thuê chủ yếu là công nhân lao động nghèo nên không thể có giá cao. Đó là chưa kể, số tiền thu được thường lắt nhắt vì người thuê nhà liên tục xin khất do khó khăn, có lúc nợ 1-2 tháng mới trả.

"Trước đây, theo cách tính cũ, tôi không phải đóng thuế thu nhập cá nhân nên có thể du di cho những công nhân nghèo này. Giờ cách tính mới phải đóng 6 triệu đồng mỗi năm sẽ khiến chúng tôi khó khăn", chị Hương than thở.

Trao đổi với VnExpress.net, bà Lê Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Thuế TP HCM cho biết, qua quá trình tính thuế thu nhập cá nhân với những trường hợp cho thuê nhà (cũng là hoạt động kinh doanh chứ không phải là tiền công, tiền lương) vừa qua, nhà quản lý cảm thấy cách tính thuế khá phức tạp và mất nhiều thời gian cho cả người nộp lẫn công tác quản lý thuế. Do đó, cách tính mới được đưa ra với kỳ vọng sẽ đơn giản hóa hơn.

Tuy nhiên, Phó cục trưởng Cục Thuế thừa nhận, bản thân cơ quan này cũng thấy có sự bất hợp lý trong cách tính thuế mới giữa những chủ cho thuê thu nhập thấp với những chủ cho thuê doanh thu cao. Sau khi họp bàn, Cục Thuế TP HCM đã thống nhất sẽ làm bản báo cáo tình hình thực tế phát sinh và những bất hợp lý này để gửi lên trên xem xét và có sự chỉnh sửa cho phù hợp hơn.

Trước vấn đề này, một chuyên gia luật khuyến nghị, để giảm sự bất hợp lý trong cách tính thuế mới, nhà quản lý có thể cân nhắc điều chỉnh tỷ lệ phần trăm trên doanh thu theo nhiều mức khác nhau. Chẳng hạn, doanh thu thấp thì chịu mức phần trăm thấp, còn doanh thu càng cao thì chịu tỷ lệ phần trăm nộp thuế cao hơn.