Quy định chấm dứt hoạt động kinh doanh tại các căn hộ chung cư chỉ dùng để ở vừa có hiệu lực hơn 6 tháng thì mới đây, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã kiến nghị cho phép doanh nghiệp siêu nhỏ được mở văn phòng tại căn hộ chung cư.

Theo ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch HoREA, đối với những chung cư cũ, thấp tầng, tách bạch lối đi riêng, đã có tập quán kinh doanh lâu đời thì cần đưa vào quy hoạch khu vực kinh doanh theo loại hình căn hộ dịch vụ trong chung cư có mục đích sử dụng hỗn hợp, để được tồn tại, phát triển. Thứ hai, với những chung cư xây dựng sau khi luật Nhà ở đã có hiệu lực, cần có quy định thời hạn để chuyển hoạt động kinh doanh ra khỏi căn hộ chung cư trong thời hạn không thấp hơn 1 năm, nhằm giảm thiểu thiệt hại cho các hộ gia đình. Và cuối cùng, HoRea đề nghị sửa đổi khoản 11 điều 6 luật Nhà ở theo hướng cho phép đăng ký kinh doanh doanh nghiệp (DN) siêu nhỏ, có số lao động không quá 3 người được hoạt động tại căn hộ chung cư để khuyến khích phong trào khởi nghiệp của giới trẻ.

Không cần tạo “ngách” cho người khởi nghiệp

Đến năm 2020, kế hoạch TP.HCM sẽ có 1 triệu DN khởi nghiệp, vậy họ sẽ khởi nghiệp ở đâu? Đây là vấn đề về lâu dài cần phải tính. Nếu DN đủ lớn mạnh thì ai người ta muốn đặt trụ sở hoặc văn phòng trong chung cư TS Nguyễn Trí Hiếu

Tuy nhiên, theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, không cần thiết để tạo “ngách” cho người khởi nghiệp vì dễ gây hiểu nhầm trong môi trường kinh doanh đòi hỏi sự công bằng, minh bạch như hiện nay. Ông Long nói: “Khuyến khích khởi nghiệp là một chương trình lớn của nhà nước và Chính phủ đã có nhiều chính sách ưu đãi về lãi suất vay vốn, thuê đất, mặt bằng… đều có hết rồi. Theo tôi, luật mới ban hành, nghị định cũng mới, mọi quy định về pháp luật trong kinh doanh đòi hỏi sự công bằng. Quan trọng là trước khi đưa thành luật đã có nhiều cân nhắc, góp ý, bàn cãi… rồi, không thể vì một kiến nghị mà lại sửa luật ngay được”.

Ông Long cho rằng mục đích xây chung cư là gì cứ thế mà làm đúng mục đích đó. “Cuộc sống thường nhật của người sống trong chung cư đôi khi thấy rất bất tiện và không được riêng tư khi chỗ ở của họ ngày đêm lại có người ra vào hoạt động kinh doanh. Theo tôi, đã là chung cư riêng để ở, thuần túy để ở thì không nên cho kinh doanh bên trong, phức tạp lắm”. Đồng quan điểm, TS Dư Phước Tôn, Trưởng phòng Nghiên cứu quản lý đô thị (Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM), cho rằng: “Chung cư để ở mà kết hợp kinh doanh cũng khó bởi để khách ra vào làm ảnh hưởng đến vấn đề an ninh trật tự, môi trường sống của cư dân tại đó”.

Lấy ví dụ với trường hợp của TP.HCM có một số chung cư chỉ có 2 tầng, mặt tiền đường tại các khu vực trung tâm như: Lê Lợi, Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Huệ… nên được áp dụng được thuê làm kinh doanh. Ông Long cho rằng, nếu đã là những điểm kinh doanh truyền thống lâu đời, đã ổn định và tại các vùng “tấc đất tấc vàng” trung tâm Hà Nội và TP.HCM, thì cần nghiên cứu và lấy ý kiến của chính các chủ căn hộ xung quanh để có giải pháp tối ưu nhất.

Luật sư Nguyễn Quốc Toản, Giám đốc Hãng luật IAM, cũng nêu quan điểm việc triển khai thực hiện quy định của nghị định là phù hợp. “Song cần cân nhắc xem xét một số tuyến đường, khu vực có lịch sử kinh doanh lâu đời, dùng mặt bằng tầng trệt để kinh doanh từ bao đời nay thì không thể áp ngay luật một cách cứng nhắc được. Thực tế, Nghị định 99 ra đời trong bối cảnh các khu chung cư đô thị hiện đại mới xây sau này, sau thời gian ngắn đưa vào sử dụng đã bị xuống cấp, mất an ninh do không kiểm soát được việc cho thuê mua bán, mở nhà hàng, quán nhậu, ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân xung quanh. Còn chung cư cũ, có hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ thâm niên, tuân thủ pháp luật tốt, an ninh trật tự… chưa phải là đối tượng để áp ngay luật này”, luật sư Toản phân tích.

Nên cân nhắc

Theo luật sư Trần Hữu Huỳnh - Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại - Công nghiệp VN (VCCI) nhận định việc chủ căn hộ cho người khác thuê căn hộ làm kinh doanh là một thỏa thuận dân sự. Như vậy, nếu ở đâu mà cộng đồng dân cư chấp nhận thì nhà nước không nên can thiệp cho áp luật để cho phép hay không. “Việc quản lý an ninh trật tự như thế nào đó là trách nhiệm của phía ban quản lý chung cư, chủ đầu tư chung cư đó. Nếu họ quản lý an ninh trật tự tốt, dân cư không phản đối thì tôi nghĩ việc DN mở văn phòng trong chung cư cũng không có vấn đề gì cả”, luật sư Huỳnh nêu quan điểm.

Một chuyên gia kinh tế đặt vấn đề, đa số DN VN là nhỏ và siêu nhỏ, nếu ép họ thực hiện theo đúng luật Nhà ở sẽ rất khó vì phát sinh thêm một khoản chi phí rất lớn. Vì vậy theo luật sư Toản, cơ quan quản lý nên hạn chế một số ngành nghề, lĩnh vực đặc thù gây mất an ninh trật tự như: nhà hàng, quán bar, cà phê… Các loại hình kinh doanh này ở các chung cư ảnh hưởng đến đời sống người dân là có thật. Còn với những DN nhỏ chỉ lấy chung cư làm văn phòng với mục đích lấy địa điểm giao dịch, nhận thư từ… thì tại sao lại cấm? Hiện nay nhiều chung cư cũng áp dụng các mô hình quản lý thông minh mà đơn giản nhất như thẻ từ để đi thang máy đã góp phần giữ gìn an ninh trật tự rất tốt. "Một thông tư hướng dẫn Nghị định 99 là rất cần thiết và sớm được ban hành để giải tỏa những bức xúc nói trên, chứ không chỉ máy móc dừng lại ở việc cho phép hay không cho phép kinh doanh tại chung cư”, luật sư Toản nói.

Đứng từ góc độ người cho thuê nhà, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, mức sống của người Việt còn thấp, cơ hội kiếm tiền cho những hộ gia đình rất quan trọng. Nhiều hộ gia đình vẫn chọn giải pháp kinh doanh kiếm thêm thu nhập mà không ảnh hưởng đến luật pháp, an ninh đô thị… Việc tách bạch nhà ở và nhà làm ăn thế nào tại các khu đô thị rất khó. Ông Hiếu nhận định: “Nếu áp dụng ngay và luôn quy định này, tại TP.HCM hiện có hơn 2.000 DN đang kinh doanh trong các khu chung cư, họ sẽ đi về đâu? Đó là chưa nói đến năm 2020, kế hoạch TP.HCM sẽ có 1 triệu DN khởi nghiệp, vậy họ sẽ khởi nghiệp ở đâu? Đây là vấn đề về lâu dài cần phải tính. Nếu DN đủ lớn mạnh thì ai người ta muốn đặt trụ sở hoặc văn phòng trong chung cư”.