Đồng bào dân tộc thiểu số nghèo có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chủ yếu vẫn là thiếu đất ở và đất sản xuất. Tuy nhiên, sau 7 năm thực hiện chính sách giảm nghèo, mới có chưa đầy 50% số hộ đồng bào dân tộc thiểu số được hỗ trợ đất trong khi đất ở các nông lâm trường nhiều nhưng sử dụng không hiệu quả.

Vấn đề cấp đất sản xuất và các giải pháp đẩy nhanh tiến độ giao đất cho đồng bào dân tộc thiểu số được các đại biểu quan tâm trong phiên chất vấn giải trình việc thực hiện chính sách, pháp luật về giảm nghèo đối với đồng bào dân tộc thiểu số, giai đoạn 2005-2012 diễn ra ngày 25-4 tại Hà Nội.

Đánh giá về báo cáo giải trình của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban dân tộc Giàng Seo Phử, ông Danh Út, Phó chủ tịch Hội đồng dân tộc, nhấn mạnh đồng bào dân tộc thiểu số bị mất đất là do thu hồi đất làm kinh tế xã hội nhất là công trình thủy điện, xây dựng khu công nghiệp, sân golf…Đây là nguyên nhân dẫn tới đói nghèo, tái nghèo, phát sinh nghèo dai dẳng trong đồng bào dân tộc thiểu số.

“Vậy theo mục tiêu đề ra đến năm 2015 giải quyết được 70% số hộ thiếu đất ở, đất sản xuất có thực hiện được không? Và trách nhiệm của cơ quan quản lý như thế nào khi xung quanh nhà đồng bào là đất nông, lâm nghiệp với trên 6 triệu héc ta, nhiều diện tích quản lý kém hiệu quả, sử dụng không đúng mục đích?” ông Út đặt câu hỏi.

Đại biểu Nguyễn Thị Khá cho biết tình trạng giao đất cho người dân tộc thiểu số đang gặp nhiều bất cập như có nơi được cấp nhưng chủ cũ không giao, có nơi được cấp đất xa, cách nhà vài chục cây số, có nơi đất được cấp trùng với đất của lâm trường nên không sử dụng được…

Về vấn đề này, ông Giàng Seo Phử cho hay, thiếu đất sản xuất là tình trạng chung của cả nước chứ không phải chỉ riêng của đồng bào dân tộc thiểu số mà nguyên nhân chủ yếu là do sức ép về dân số tạo áp lực lên việc giao đất giao rừng của chính quyền địa phương.

“Hơn nữa, nhiều địa phương không còn đất nhưng tại sao chúng ta cứ ép cấp đất cho dân. Xin cho hỏi ai giữ quỹ đất này, cả nước có quỹ đất dự trữ không để xuất ra cho dân? Đây là vấn đề rất khó và chính sách giao đất này là không khả thi. Theo tôi, nếu không làm được thì chúng ta không nên quy định như vậy,” ông Phử nói.

Đồng thời ông Phử kiến nghị, nếu không còn quỹ đất nữa thì cần có có chủ trương, chính sách bố trí lại đất đai cho vùng dân tộc, điều động bố trí lại dân cư trên toàn quốc.

Theo Ủy ban Dân tộc, giai đoạn 2005-2012 cả nước có hơn 651.500 hộ dân tộc thiểu số nghèo cần được hỗ trợ đất ở, đất sản xuất. Tính đến nay các địa phương đã hỗ trợ được 231.676 hộ, đạt 41,5% so với tổng nhu cầu hỗ trợ của cả giai đoạn với tổng kinh phí đã bố trí là 2.341,21 tỉ đồng (đạt 38,4% nhu cầu).

Số hộ còn lại cần được tiếp tục hỗ trợ (2012-2016) là 326.900 hộ; trong đó, số hộ cần hỗ trợ đất sản xuất là 293.900 hộ, số hộ thiếu đất ở là 32.975 hộ.