Sở Tài ngyên - Môi trường (TN-MT) TP Hà Nội vừa công bố danh tính của 35 chủ đầu tư chưa nộp hồ sơ pháp lý dự án và hồ sơ đề nghị cấp sổ đỏ cho người mua nhà tại các dự án phát triển nhà ở trên địa bàn. Trong số 35 chủ đầu tư này, không ít đơn vị nằm trong danh sách 74 chủ đầu tư bị “bêu gương” thiếu trách nhiệm trong việc phối hợp với cơ quan chức năng làm sổ đỏ cho khách hàng đã được công bố đầu tháng 8.

Mòn mỏi chờ

Theo 2 bản danh sách được công bố, hàng loạt chủ đầu tư là "đại gia” trên thị trường BĐS đã chây ì, nợ sổ đỏ khách hàng nhiều năm. Có thể kể đến Tổng công ty Đầu tư Phát triển nhà và Đô thị HUD (Bộ Xây dựng) với hàng loạt dự án như khu đô thị mới Thanh Lâm - Đại Thịnh 2, khu nhà ở D22 Bộ Tư lệnh Biên phòng, khu nhà ở Cổ Nhuế (xã Cổ Nhuế, quận Bắc Từ Liêm), tòa nhà hỗn hợp chung cư cao tầng New Sky Line…

Hay Tổng công ty Đầu tư và Phát triển nhà Hà Nội (Handico) tại dự án khu nhà ở để bán Sài Đồng; Vinaconex với dự án khu đô thị mới Splendora; Viglacera với dự án tổ hợp văn phòng thương mại khách sạn và nhà ở phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy; Sudico với Nam An Khánh; Công ty TNHH Hòa Bình với dự án Hòa Bình Green City…

Không khó để nhận thấy tình trạng nợ sổ đỏ trên thị trường BĐS đã trở nên phổ biến, không phân biệt những khu đô thị dành cho người thu nhập thấp hay những dự án được đánh giá cao cấp với mức giá lên tới 30-40 triệu đồng/m2. Tuy nhiên, không phải đến bây giờ, khi Sở TN-MT Hà Nội buộc phải công bố công khai danh tính hàng loạt chủ đầu tư chây ì, nợ sổ đỏ, tình trạng người dân ở thuê trong chính ngôi nhà mình đã phải bỏ tiền tỷ để mua mới được biết đến.

Từ cách đây nhiều năm, hàng loạt cư dân tại các chung cư cao cấp như The Manor, Ciputra, Hòa Bình Green Apartment, 15-17 Ngọc Khánh… đã phải lên tiếng cầu cứu vì tình trạng chủ đầu tư không chịu giao sổ đỏ, dù đã bàn giao nhà từ rất lâu. Thậm chí, tại khu căn hộ cao cấp The Manor, sau 7 năm người dân vào ở, khi bắt đầu có dấu hiệu xuống cấp, chủ đầu tư mới cấp sổ hồng (giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà) cho hơn 80 hộ dân.

Còn chuyện ở 2-3 năm trong tình trạng không có giấy chứng nhận nhà, đất đã trở nên quá phổ biến, như khu đô thị Bắc Quốc lộ 32, chủ đầu tư đã bàn giao 551/784 căn hộ cho người mua nhà, nhưng hiện vẫn chưa có căn hộ nào được cấp sổ đỏ sau 2 năm sinh sống.

Theo thống kê của Sở TN-MT Hà Nội, trên địa bàn TP hiện nay có 410 dự án phát triển nhà ở, trong đó có 223 dự án đã được giao đất với  216.580 căn chung cư và thấp tầng. Trong số đó, 112.150 căn đã xây dựng xong, bàn giao cho người mua nhà. Sở TN-MT Hà Nội đã hướng dẫn thủ tục và triển khai cấp 36.110 giấy chứng nhận cho người mua nhà, còn lại 76.040 căn chủ đầu tư vẫn còn nợ dài hạn.

Công bố danh tính, rồi sao?

Sở TN-MT Hà Nội nhận định, để xảy ra tình trạng này, trước hết do chủ đầu tư thiếu trách nhiệm với người mua nhà, để tồn tại một số vấn đề trong quá trình hoàn thiện hồ sơ như thủ tục thanh lý hợp đồng, chậm xuất hóa đơn giá trị gia tăng, không xác nhận hoàn thành nghĩa vụ tài chính cho khách hàng... Đáng kể hơn, bản thân chủ đầu tư cũng để xảy ra nhiều sai phạm như tiến độ dự án chậm, một số khác dừng thi công, tiến độ bàn giao không đúng kế hoạch dự kiến, thay đổi thiết kế, quy hoạch, quy mô công trình…

Theo ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Phó Giám đốc Sở TN-MT Hà Nội, việc cấp sổ đỏ phụ thuộc vào chủ đầu tư. Sở chỉ thực hiện được việc này khi chủ đầu tư nộp hồ sơ lên. Thậm chí nhiều chủ đầu tư gây khó dễ không cho dân rút hồ sơ để tự đi làm sổ đỏ.

Tuy nhiên, nhiều chủ đầu tư lại cho rằng, không có văn bản pháp luật nào quy định chủ đầu tư phải có nghĩa vụ phải làm sổ đỏ cho khách hàng. Thậm chí dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) quy định trong 30 ngày, kể từ ngày bàn giao nhà cho người mua, chủ đầu tư phải làm thủ tục để cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở (sổ đỏ) cho người mua nhà.

Tuy nhiên, luật cũng không đưa ra chế tài xử phạt, quy định về trách nhiệm của chủ đầu tư nếu trong vòng 1 tháng không hoàn thành việc cấp sổ đỏ cho người dân. Điều này khiến những người mua nhà không có căn cứ pháp lý để giải quyết vụ việc. Hay việc gần 100 chủ đầu tư đã bị điểm mặt chỉ tên mới đây, dù đã mạnh dạn công khai danh tính, Sở TN-MT vẫn còn bối rối với các bước tiếp theo. Việc thanh tra, xử phạt hành chính chắc chắn chưa đủ mạnh để khiến chủ đầu tư sợ. Việc ngừng dự án nếu chủ đầu tư chây ì sổ đỏ trên thực tế cũng không dễ dàng thực hiện được.

Theo các chuyên gia BĐS, Luật Nhà ở sửa đổi cần có những quy định rõ ràng và chặt chẽ về vấn đề này, tạo cơ sở pháp lý cho người dân khi giải quyết vụ việc.

Theo GS. Đặng Hùng Võ, cơ quan nhà nước cần cấp sổ đỏ trực tiếp cho người mua nhà dự án thay vì phải qua chủ đầu tư như hiện nay, họ xứng đáng được nhận quyền lợi của mình. Việc quản lý quá trình thực hiện dự án phải được thực thi độc lập với việc cấp sổ đỏ cho người mua nhà.