Hà Nội là một trong những địa phương đầu tiên của cả nước xây dựng và thực hiện Chương trình phát triển nhà ở để giải quyết nhu cầu cho các đối tượng dân cư trên địa bàn. Hàng loạt dự án nhà, khu đô thị đã được triển khai và đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, nhiều người dân có nhà mà vẫn phải lo vì sự chậm trễ trong việc cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở (sổ đỏ). Các cơ quan chức năng vẫn khẳng định, không gây khó khăn, tạo điều kiện cấp sổ đỏ, nhưng để người dân vượt qua được "tường rào" thủ tục quả là khó như "mò kim đáy bể".

Đến thời điểm này, dù được đưa vào sử dụng đã lâu nhưng hàng vạn căn hộ tại các dự án phát triển nhà ở vẫn chưa được cấp sổ đỏ. Người dân lo lắng vì thiếu sự đảm bảo pháp lý cho căn hộ mình mua. Mặt khác, do chưa có sổ đỏ nên nhiều quyền lợi chính đáng khác của người dân cũng không thể hoặc rất khó khăn để thực hiện như thế chấp vay vốn, chuyển quyền sở hữu, thừa kế...

Dân không mặn mà?!

Dự án khu đô thị mới Bắc quốc lộ 32 (huyện Hoài Đức) được xây dựng từ năm 2008 và kết thúc năm 2012. Chủ đầu tư đã triển khai nhanh, đồng bộ, với 784 căn biệt thự, liền kề. Có thể nhận thấy, đây là khu đô thị khá hiện đại, một điểm nhấn ở khu vực phía Bắc Hà Nội. Mặc dù chủ đầu tư đã bàn giao 551/784 căn hộ cho người mua nhà, nhưng đến nay, vẫn chưa có căn hộ nào được cấp sổ đỏ. Đúng vào thời điểm thị trường bất động sản còn đang rất sôi động, dự án khu đô thị Văn Phú (quận Hà Đông) được triển khai. Hiện tại, các căn hộ đã được bán hết, nhưng số lượng sổ đỏ được cấp tại khu đô thị này rất thấp. Dù chủ đầu tư đã bàn giao 2.578 căn nhà nhưng mới có 21 hộ được cấp sổ đỏ. Ông Tô Như Toàn - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đầu tư Văn Phú - Invest cho biết, hiện đã nộp 250 hồ sơ lên Văn phòng Đăng ký Đất đai (Sở TN&MT) và cũng đã đề nghị các hộ dân tiến hành thủ tục...

Đây chỉ là những ví dụ điển hình của tình trạng chậm cấp sổ đỏ, vốn đang là tình trạng chung tại các dự án phát triển nhà ở. Theo thống kê của Sở TN&MT, đến nay có 112.150 căn hộ đã xây dựng xong, bàn giao cho người mua nhà. Hiện, Sở TN&MT đã hướng dẫn thủ tục và triển khai cấp 36.110 sổ đỏ cho người mua nhà, còn lại 76.040 căn, chủ đầu tư chưa làm các thủ tục cấp sổ đỏ theo quy định. Ngoài ra, 104.430 căn đang trong quá trình xây dựng.

Lý giải về việc chậm làm hồ sơ cấp sổ đỏ cho người mua nhà, ông Nguyễn Văn Kha - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Phát triển Đô thị Từ Liêm (Chủ đầu tư Khu đô thị mới Bắc QL 32) viện dẫn, nhiều người dân hiện vẫn chưa nhận bàn giao nhà, chưa đến ở, nên cũng chưa quan tâm đến việc cấp sổ đỏ. Đồng quan điểm, đại diện Công ty CP Đầu tư Văn Phú - Invest cho biết, người ngoại tỉnh chiếm một tỷ lệ lớn trong số khách hàng mua nhà tại dự án Văn Phú. Nhiều người không mặn mà với việc cấp sổ đỏ nên chủ đầu tư cũng... chậm trễ theo.

Tỷ lệ cư dân ngoại tỉnh mua nhà tại các dự án phát triển nhà ở cũng là vấn đề được Thường HĐND TP đặc biệt quan tâm. Qua các đợt giám sát gần đây của HĐND TP cho thấy, chưa chủ đầu tư nào cung cấp được một con số chính thức. Điều này làm gia tăng thêm những khó khăn, phức tạp cho chính quyền địa phương trong việc quản lý khu vực thuộc khu đô thị, dự án nhà ở. Việc mua nhà làm "của để dành" cho con cháu sau này hay chỉ với mục đích đầu tư, không quan tâm đến việc hoàn tất các thủ tục pháp lý, chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng hàng loạt nhà liền kề, biệt thự bỏ hoang.

Ở một hoàn cảnh có vẻ khá hơn, chủ đầu tư hăng hái làm sổ đỏ cho người mua nhà nhưng lại xuất hiện dạng "phiền hà" khác. Một cư dân sống ở chung cư 151A Nguyễn Đức Cảnh (quận Hoàng Mai) cho biết: "Gia đình chúng tôi rất phấn khởi khi được chủ đầu tư thông báo chuẩn bị tiến hành thủ tục cấp sổ đỏ. Tuy nhiên, ngoài các khoản lệ phí trước bạ, lệ phí nộp phòng nhà đất, phí sao hồ sơ, tôi còn được đề nghị nộp thêm 2,5 triệu đồng để ủy quyền cho chủ đầu tư lo trọn gói thủ tục". Nhìn chung, tâm lý người dân luôn "hãi" thủ tục hành chính, vì vậy, dù chủ đầu tư của dự án nêu trên không ép buộc, nhưng hầu như tất cả các hộ dân đều "vui vẻ" nộp thêm khoản tiền "phụ trội" này.

Quận, huyện sốt ruột

Đẩy nhanh tiến độ cấp sổ đỏ cho người mua nhà tại các dự án phát triển nhà ở là yêu cầu của TP Hà Nội trong năm 2014. Chính quyền địa phương lo lắng không thể hoàn thành nhiệm vụ vì đây là một trong các chỉ tiêu được giao hàng năm. Ông Lưu Tất Thắng - Phó Chủ tịch UBND quận Thanh Xuân cho hay, địa phương rất sốt ruột với việc thực hiện chỉ tiêu cấp sổ đỏ. Trên địa bàn quận, nhiều dự án có hàng nghìn căn hộ, nhưng mới chỉ có vài chục căn được cấp. Vì vậy, mong muốn của quận là các chủ đầu tư phải triển khai nhanh thủ tục cấp sổ đỏ cho dân.

Tương tự, quận Hà Đông là địa bàn tập trung khá nhiều khu đô thị mới, và được TP giao chỉ tiêu cấp 8.000 sổ đỏ trong năm 2014. Ông Nguyễn Trường Sơn - Phó Chủ tịch UBND quận đề nghị các chủ đầu tư dự án chủ động trong việc thực hiện các thủ tục để cấp sổ đỏ cho người mua nhà. "Đến thời điểm hiện nay, mới có 21/2.578 căn hộ bàn giao tại khu đô thị Văn Phú được cấp sổ đỏ. Tỷ lệ cấp như vậy là quá thấp, chính quyền địa phương rất nóng ruột" - ông Sơn nói.

Để đẩy nhanh tiến độ, ông Đỗ Mạnh Hải - Chủ tịch UBND quận Long Biên đề nghị Sở TN&MT thí điểm cấp sổ đỏ trên địa bàn quận. Hiện với chỉ tiêu TP giao cấp 3.000 sổ đỏ trong năm nay, quận đang rất bị động. Cách tháo gỡ là cho phép quận được làm việc trực tiếp với các hộ dân. Để làm được việc này, TP, các sở, ngành cần nghiên cứu quy trình để quận, phường vào cuộc cùng với các hộ dân, đẩy nhanh tiến độ cấp sổ đỏ tại các khu chung cư bởi đây là vấn đề rất "nóng".

Năm 2014, HĐND TP Hà Nội giao chỉ tiêu cấp 40.000 sổ đỏ cho người mua nhà tại các dự án phát triển nhà ở thương mại. Trong đó, quận Hà Đông được giao chỉ tiêu cao nhất 8.000 sổ đỏ; quận Thanh Xuân và Cầu Giấy cùng chỉ tiêu 3.500 sổ đỏ; quận Long Biên, Hoàng Mai, Hai Bà Trưng và huyện Hoài Đức 3.000 sổ... Tính đến ngày 20/6, Văn phòng Đăng ký Đất đai (Sở TN&MT) đã tiếp nhận 12.188 hồ sơ; đến nay đã giải quyết, chuyển các quận, huyện cấp sổ đỏ cho 9.701 hồ sơ, đạt 24% kế hoạch.