Sự phát triển nhanh chóng của các khu đô thị mới, khu nhà ở cao tầng, đã làm thay đổi diện mạo Thủ đô. Tuy nhiên, khảo sát của Ban Văn hóa - Xã hội HĐND thành phố cho thấy, công tác thẩm định, phê duyệt quy hoạch và xây dựng các công trình hạ tầng xã hội tại các khu đô thị, khu nhà ở cao tầng còn nhiều bất cập, đặc biệt là thiếu trầm trọng trường học công, đòi hỏi phải sớm có giải pháp khắc phục.

Thực trạng báo động

Theo Nghị quyết số 05/2012/ NQ-HĐND của HĐND TP Hà Nội về “Quy hoạch phát triển hệ thống giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, thường xuyên, chuyên nghiệp Thủ đô Hà Nội đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030; Quy hoạch mạng lưới trường học thành phố đến năm 2020, tầm nhìn 2030” thì mỗi xã, phường, thị trấn, khu đô thị mới phải có ít nhất một trường mầm non, một trường tiểu học và một trường THCS công lập. Tuy nhiên, kết quả khảo sát cho thấy, hầu hết khu đô thị mới đều thiếu hạng mục này, gây áp lực cho các trường học công tại khu dân cư.

Còn theo Sở Xây dựng, trong 78 dự án khu đô thị mới có quy hoạch đất xây dựng công trình hạ tầng xã hội (nhà trẻ, trường học, nhà văn hóa, nơi sinh hoạt cộng đồng, vườn hoa, cây xanh) thì mới có 36 dự án được đầu tư xây dựng đồng bộ đúng quy hoạch; 27 dự án đang thực hiện xây công trình hạ tầng xã hội cùng với xây dựng nhà ở; 15 dự án đầu tư chưa bảo đảm đồng bộ hạ tầng xã hội với xây dựng nhà ở.

Phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai có 72 tòa nhà cao tầng đang sử dụng. Dự kiến cuối năm 2017, phường sẽ có thêm 10 tòa nữa đón cư dân về sinh sống. Phường Hoàng Liệt có khoảng 7 vạn dân (tương đương với dân số của 3 phường khác), nhưng chỉ có một trường công lập cho mỗi cấp học. Tương tự, phường Vạn Phúc, quận Hà Đông, có 16 nghìn dân nhưng 3 năm gần đây, người dân đã phải bốc thăm khi xin học cho con. Dự kiến năm 2017, hai tòa chung cư cao tầng trên địa bàn phường hoàn thành, đón cư dân về sinh sống thì không biết việc xin học còn khó khăn đến đâu?

Khảo sát tại phường Phú Diễn, quận Bắc Từ Liêm cũng cho thấy, 9 tòa nhà của dự án GoldMart City, mỗi tòa cao 40 tầng, quy mô hơn 5.400 căn hộ, dự kiến tháng 9-2017 đón cư dân vào ở, nhưng trường liên cấp tiểu học và THCS mới xây xong móng. Không những thế, dự án đã 2 lần được điều chỉnh quy hoạch theo hướng tăng số căn hộ. Cũng chung hiện trạng, Khu đô thị Đặng Xá, huyện Gia Lâm, sau 7 năm đón cư dân vào ở, chủ đầu tư mới xây dựng được một trường mầm non, 3 trường nữa nằm trong quy hoạch, nhưng chưa xây dựng do chưa kêu gọi được đầu tư theo hình thức xã hội hóa...

Giải pháp khắc phục

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới thực trạng trên, song nguyên nhân chính là quyết định phê duyệt đầu tư chưa xác định rõ vai trò, trách nhiệm của chủ đầu tư đối với việc thực hiện các công trình hạ tầng xã hội. Trong khi đó, đầu tư vào các công trình hạ tầng xã hội lợi nhuận thấp, cơ chế, chính sách khuyến khích xã hội hóa trên lĩnh vực văn hóa, giáo dục chưa cụ thể nên không hấp dẫn các nhà đầu tư. Tại nhiều dự án, tỷ lệ người mua nhà để đầu tư, đầu cơ cao, vì vậy khi nhận nhà không về ở nên khi xây dựng xong trường học thì không có đủ học sinh nên các chủ đầu tư xây dựng cầm chừng.

Nhiều thành viên Ban Văn hóa - Xã hội HĐND thành phố cho rằng, công tác lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch cũng còn bất cập. Việc bố trí quỹ đất để xây dựng hạ tầng xã hội ở một số khu đô thị, khu nhà ở cao tầng chưa bảo đảm tính khả thi (đất xây dựng trường ở khu vực nghĩa trang, khu vực ao hồ, khu vực đường giao thông, khu vực khó giải phóng mặt bằng, nằm trong quy hoạch hành lang xanh…). Điển hình như tại dự án Khu đô thị Tây Nam hồ Linh Đàm, ô đất NT2 quy hoạch xây dựng trường mầm non thuộc phạm vi đất hiện trạng khu nghĩa trang thôn Bằng A; ô đất TH2 quy hoạch xây dựng trường tiểu học thuộc phạm vi đất hiện trạng là ao đình thôn Bằng A.

Trưởng ban Văn hóa - Xã hội HĐND TP Hà Nội Trần Thế Cương cho biết, để giải quyết thực trạng trên, cần cả giải pháp trước mắt và lâu dài. Về trước mắt, cần ưu tiên quỹ đất xây dựng trường học khi di chuyển các cơ quan, đơn vị thuộc diện phải di dời ra khỏi nội đô theo Quyết định 130/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Đối với các dự án xây dựng trường học chủ đầu tư chậm triển khai, UBND thành phố sớm thu hồi và giao cho UBND quận, huyện, thị xã lập dự án đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách hoặc kêu gọi xã hội hóa đầu tư. Đặc biệt, thành phố sớm chỉ đạo việc cập nhật quy mô dân số tại các khu đô thị làm cơ sở điều chỉnh các chỉ tiêu quy mô trường, lớp đối với từng đơn vị, địa phương.

Về giải pháp lâu dài, khi phê duyệt quy hoạch và quyết định đầu tư, cần có những quy định ràng buộc rõ ràng về trách nhiệm của chủ đầu tư đối với việc bảo đảm tiến độ, chất lượng xây dựng các công trình hạ tầng xã hội thiết yếu phục vụ dân sinh và bàn giao cho chính quyền địa phương quản lý khi hoàn thành. Bên cạnh đó, thành phố nên quy định cụ thể đối với các khu chung cư, khu đô thị cải tạo, xây mới phải quy hoạch, xây dựng đủ trường học theo nhu cầu, trong đó ưu tiên quỹ đất cho xây dựng trường công lập, không điều chỉnh quy hoạch đất xây dựng trường học sang mục đích khác.

Trước kỳ họp thứ tư HĐND thành phố, nhiều cử tri các quận cũng kiến nghị, thành phố hạn chế phê duyệt đầu tư xây dựng các nhà chung cư cao tầng tại khu vực nội thành để giảm tải học sinh do tăng dân số cơ học, thiếu trường. Mong là vấn đề này sẽ được đại biểu HĐND thành phố xem xét, thảo luận, chất vấn thấu đáo tại kỳ họp.