Mới đây, những người mua nhà ở xã hội lo lắng trước thông tin khi bán lại nhà phải nộp lại toàn bộ số tiền sử dụng đất đã được hưởng khi mua nhà.

Bị thu lại 100% tiền sử dụng đất

Mới đây, Bộ Tài chính đã có hướng dẫn về việc người dân muốn bán lại nhà ở xã hội (NOXH), trong đó viện dẫn Nghị định 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định người dân khi bán NOXH phải đóng lại tiền sử dụng đất cho nhà nước. Cụ thể, điều 19 của nghị định này quy định, người mua NOXH không được chuyển nhượng nhà ở dưới mọi hình thức trong thời gian tối thiểu là 5 năm, kể từ thời điểm trả hết tiền mua nhà ở theo hợp đồng đã ký với bên bán; chỉ được phép bán lại sau khi được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của pháp luật về đất đai.

Khi được phép bán NOXH, ngoài các khoản phải nộp theo quy định của pháp luật, bên bán căn hộ nhà chung cư phải nộp cho nhà nước 50% giá trị tiền sử dụng đất được phân bổ cho căn hộ đó; trường hợp bán NOXH thấp tầng liền kề phải nộp 100% tiền sử dụng đất.
Với cách tính này, giá NOXH sẽ không còn rẻ hơn so với nhà ở thương mại, thậm chí đắt hơn do tiền sử dụng đất tại thời điểm bán nhà chắc chắn bị điều chỉnh theo hướng tăng lên so với tại thời điểm mua.

Không nên "đòi lại quà"

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, các nước cũng áp dụng chính sách hỗ trợ nhà ở đối với dân nghèo đô thị, các đối tượng chính sách. Những đối tượng được hỗ trợ nhà ở chỉ được hưởng một lần trong đời. Người dân nếu được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở rồi, khi bán đi, sau này không có nhà ở nữa thì Chính phủ cũng không hỗ trợ lần 2. Tuy nhiên ở các nước không có chuyện đòi lại nhà, đòi lại các quyền lợi liên quan đã cho khi người dân muốn bán nhà như ở nước ta. Do đó, ông Châu cho rằng nếu nhà nước đã hỗ trợ nhà ở cho người dân thì không nên quy định điều này, hoặc nếu có thì quy định người dân mua NOXH nếu bán nhà sau 10 năm ở thì không phải nộp lại tiền sử dụng đất.

Ông Lê Hữu Nghĩa, Giám đốc Công ty Lê Thành, cũng băn khoăn về chính sách đòi lại tiền sử dụng đất của nhà nước đối với người dân, đối tượng chính sách mua NOXH. Bởi giai đoạn người dân mua NOXH đã chịu nhiều điều kiện như quy định thời gian không được bán nhà, không được cho thuê, cầm cố vay vốn làm ăn. Hết thời gian đó, người dân muốn bán nhà vì các lý do khác nhau mà nhà nước lại đòi lại tiền sử dụng đất như vậy chẳng khác nào người dân mua nhà thương mại, trong khi đã phải “cõng” chính sách NOXH mấy năm trời. “Người dân nghèo, đối tượng chính sách mới được hỗ trợ mua NOXH, mà chỉ được mua có một căn. Trách nhiệm của nhà nước lo nhà ở cho dân nghèo, những người không có nhà ở. Số tiền cũng không đáng là bao so với những khoản chi, các chính sách hỗ trợ khác nên không cần phải thu lại làm gì, nên miễn cho người dân. Khi người dân khấm khá hơn, đổi nhà to hơn, chúng ta nên mừng chứ sao phải thu tiền lại?”, ông Nghĩa phân tích.

Trong khi đó, ông Trần Văn Dũng, Giám đốc Công ty địa ốc Trường Phát, nói rằng nếu thu tiền sử dụng đất tại thời điểm bán nhà sẽ gây thiệt hại cho người dân, bởi tiền sử dụng đất 5 năm sau sẽ cao hơn thời điểm bây giờ. Như vậy, người dân thậm chí phải mua NOXH đắt hơn nhà thương mại. Chính sách hỗ trợ người dân vay tiền trong gói 30.000 tỉ đồng mua NOXH mỗi người chỉ được hưởng một lần trong đời. Số tiền chênh lệch so với vay mua nhà ở thương mại cũng không đáng là bao. Thu lại tiền sử dụng đất khi người dân bán NOXH sẽ làm mất đi tính nhân văn của một chính sách mang tiếng là hỗ trợ nhà ở cho dân nghèo, đối tượng chính sách, có công với đất nước. “Chuyện này giống như mấy cặp tình nhân yêu nhau. Lúc mặn nồng thì tặng quà, lo lắng cho nhau, khi chia tay thì đòi lại quà, rất không hay chút nào. Do đó, nhà nước không nên đòi lại tiền sử dụng đất đối với những người đã được hỗ trợ mua NOXH, xem đây là một chính sách hỗ trợ; mà đã hỗ trợ, đã cho đi thì đừng nên đòi lại để không làm mất ý nghĩa nhân văn của nó”, ông Dũng ví von.

Tiền sử dụng đất được tính theo bảng giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành tại thời điểm bán nhà ở nhân với hệ số điều chỉnh giá đất (hệ số K) tại thời điểm người mua, thuê mua bán lại NOXH. Trong đó, cách tính tiền đối với căn hộ được tính theo công thức: tiền sử dụng đất nhân với diện tích căn hộ chung cư, nhân với giá đất, nhân với hệ số phân bổ tiền sử dụng đất cho căn hộ. Trường hợp NOXH là nhà ở thấp tầng liền kề thì bên bán NOXH phải nộp 100% tiền sử dụng đất và được xác định theo giá đất ở do UBND cấp tỉnh quy định tại bảng giá đất nhân với hệ số K tại thời điểm người mua, thuê mua bán lại NOXH nhân với diện tích đất của căn nhà.