Khami là một thành phố cổ ở miền Nam châu Phi, ngày nay là Tây và Trung của Zimbabwe. Thành phố này tọa lạc cách thành phố Bulawayo - tỉnh lỵ của tỉnh Matabeleland Bắc ngày nay 22 km về phía Tây. Các tàn tích còn lại là đài kỷ niệm quốc gia của Zimbabwe. Khami là di sản thế giới được UNESCO công nhận năm 1986. Khami đã là kinh đô của triều đại Torwa từ 1450 đến 1683. Thành phố này bị Changamine Dombo dẫn đầu quân nổi loạn từ Nhà nước Munhumutapa cướp bóc.

Những gì mà chúng ta nhìn thấy ngày nay là một sự phát triển của kiểu kiến trúc tại Zimbabwe hình thành trong thế kỷ 13 sau CN. Cấu trúc và kiểu của những công trình kiến trúc này (dù ít nhưng đã tạo được nền móng cho sự phát triển kiến trúc của Zimbabwe về sau) cho thấy đây là giải pháp về việc xây dựng từ đá khô mà không dùng chất kết dính mặc dù phương pháp xây dựng này không phổ biến và tạo cảm giác nghèo nàn.

Kiến trúc này là một sáng kiến từ Great Zimbabwe, bắt nguồn từ sự ảnh hưởng của môi trường - nơi thành phố được xây dựng. Với đá hoa cương Matopan, loại đá rất cứng và khó khai thác và mài phẳng thành những viên vuông vức để xây những bức tường không cần móng. Vì thế người ta đã giải quyết vấn đề này bằng cách phá vỡ những tảng đá lớn giống như cách bóc một củ hành.

Những vật liệu này phù hợp để xây trên những nền đất phẳng nhưng tại đây không có những ngọn đồi bằng phẳng. Vì thế, người ta đã dùng đá hoa cương Matopan theo cách khác. Họ đã xếp chồng những viên đá khai thác được lên nhau và lấp đầy những khoảng trống, chỗ vênh bằng hỗn hợp đá cuội và đất. Tuy nhiên lượng hỗn hợp này cũng không đủ để đáp ứng và họ đã giải quyết vấn đề này bằng bùn trộn gỗ mà ngày nay không còn dấu vết và đã để lộ ra những khoảng trống.

Khami là thủ đô của triều đại Torwa trong khoảng 200 năm, khoảng từ năm 1450. Về sau, (được cho là năm 1683), nó bị cướp bóc bởi Changamire Dombo kẻ dẫn đầu một đội quân những người phản loạn từ vùng Munhumutapa. Từ những hố khai quật đã cho thấy rằng nó không được tiếp tục dùng làm thủ đô sau khi bị Rozvi chiếm giữ. Đế chế Rozvi đã làm một Khami khác, Danamombe (Dhlo- Dhlo) được chọn làm thủ đô mới của họ.

Tại các khu vực được khai quật ở Khami, người ta đã phát hiện ra bảy khu nhà san sát nhau, đây chính là nơi ở của gia đình hoàng gia, nó giáp với khu vực sống của người dân thường trong thung lũng. Phế tích bao gồm khu phức hợp hoàng gia hay còn gọi là Hill Complex, và các khu vực khác bao gồm những bức tường đá, trại lính và một cây thánh giá được cho là của những nhà truyền giáo lúc bấy giờ.

Bên cạnh đó, còn bao gồm cả những phế tích về phía đông của sông Khami. Những nền đá khác được cho là có rào bao quanh dùng làm nơi nuôi súc vật và một tường chắn nước với những mẫu khắc hoa văn nổi bật. Những cuộc khai quật gần đây (2000-2006) đã để lộ ra những bức tường về phía tây Hill Complex, tất cả được trang trí hình bàn cờ, chữ chi, bện dây thừng, cũng như những khối đá màu sặc sỡ.

An Đông - DiaOcOnline.vn
Dịch từ  Picasaweb