Dù có những giao dịch dẫn đến sự thay đổi chủ sở hữu trong nhóm doanh nghiệp (DN) bất động sản (BĐS) niêm yết, nhưng nhìn chung, tình hình sở hữu cổ phiếu BĐS thời gian gần đây vẫn không có nhiều biến động.

Yên vị cơ cấu cổ đông lớn

Theo các thông tin công bố trên các website tài chính, cơ cấu cổ đông lớn của nhiều DN BĐS niêm yết hiện không có nhiều thay đổi. Một số tập đoàn, cơ quan nhà nước vẫn là cổ đông chi phối tại các DN BĐS.

Đơn cử, Công ty Đầu tư tài chính Nhà nước TP.HCM (HFIC) ngoài sở hữu 27,9% vốn ở Công ty CP Đầu tư Xây dựng Bình Chánh (BCI), còn là cổ đông lớn nhất nắm 23,2% vốn tại Công ty CP Đầu tư phát triển Công nghiệp thương mại Củ Chi (CCI), nắm 19,8% cổ phần tại Công ty CP Đầu tư Hạ tầng kỹ thuật TP.HCM (CII).

Hay Bộ Xây dựng đang nắm hơn 56,72% vốn ở Tổng công ty CP Đầu tư phát triển xây dựng (DIG). Tập đoàn Phát triển nhà và đô thị Việt Nam (HUD) nắm 51% vốn ở Công ty CP Đầu tư và Xây dựng HUD1 (HU1). Bộ Quốc Phòng nắm 10,04% vốn ở Hà Đô (HDG). SCIC nắm 11,8% vốn ở Hadeco (HDC)...

Phần lớn tập đoàn, công ty nhà nước đều cử đại diện vào hội đồng quản trị (HĐQT) của nhiều DN BĐS. Chẳng hạn, ông Nguyễn Văn Lệ, Chủ tịch của BCI cũng là người đại diện 19,8% vốn ở BCI. Ông Hoàng Đình Thắng, thành viên HĐQT là người đại diện số cổ phần còn lại của HFIC tại BCI.

Ngoài ra, đối tượng nắm giữ cổ phần tại các công ty BĐS còn là các ngân hàng. Trong đó, Ngân hàng Việt Á tham gia rót vốn vào khá nhiều công ty, như nắm 11% vốn ở Đất Xanh (DXG); giữ 8,53% vốn ở CCI; giữ 4,13% vốn ở Sông Đà 6 (SD6).

Ngân hàng BIDV cũng đang sở hữu 8,09% vốn ở Công ty CP Đầu tư hạ tầng và Đô thị Dầu khí (PTL); 2,45% vốn ở Công ty CP Phát triển Hạ tầng Kỹ thuật (IJC) và 1,19% vốn ở Nhà Thủ Đức (TDH).

Hay Ngân hàng Phương Nam cũng là cổ đông lớn thứ hai tại BCI, với tỷ lệ sở hữu 12.93% vốn. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa Ngân hàng Phương Nam và BCI chỉ thuần túy là DN - cổ đông chứ không có quan hệ cho vay tín dụng...

Các quỹ đầu tư và công ty chứng khoán (CTCK) cũng tham gia sở hữu đáng kể tại các DN BĐS. Dù Amersham Industries Limited, một quỹ thuộc Dragon Capital đã giảm sở hữu tại BCI từ 1,47% xuống 0,46% vốn ở BCI, nhưng các quỹ khác của Dragon Capital là Balcstrand Limited, Ware Group Limited, Vietnam Enterprise Investments Limited và Vietnam Property Fund Limited đã mua lại.

Ngân hàng Việt Á tham gia rót vốn vào khá nhiều công ty, như nắm 11% vốn ở Đất Xanh (DXG); giữ 8,53% vốn ở CCI; giữ 4,13% vốn ở Sông Đà 6 (SD6). Ngân hàng BIDV cũng đang sở hữu 8,09% vốn ở Công ty CP Đầu tư hạ tầng và Đô thị Dầu khí (PTL); 2,45% vốn ở Công ty CP Phát triển Hạ tầng Kỹ thuật (IJC) và 1,19% vốn ở Nhà Thủ Đức (TDH).

Như vậy, tổng cộng 4 quỹ của Dragon Capital đang nắm 7,6 triệu cổ phiếu BCI, tương ứng 10,51% vốn và là cổ đông lớn thứ ba tại BCI. Hay Quỹ Vietnam Property Holding của SAM đang là cổ đông lớn nhất, nắm 19,13% vốn ở Công ty CP Thế kỷ 21 (C21). Vietnam Property Holding (VPH) cũng đang là cổ đông lớn tại Năm Bảy Bảy (NBB).

Ngoài VPH, các quỹ thuộc Deutsche Bank như Deutsche Asset Managament (Asia) Limited, Deutsche Bank AG London, Deutsche Bank Aktiengesellschaf cũng là cổ đông hàng đầu ở NBB.

Thị trường còn ghi nhận sự xuất hiện của Quỹ Mutual Elite do PYN Fund Management quản lý khi quỹ này liên tục đẩy mạnh giao dịch và chính thức sở hữu 9,81% vốn ở Khang Điền (KDH) chỉ sau khoảng 2 tháng gom mua, trở thành nhà đầu tư ngoại lớn thứ hai ở KDH, chỉ sau Quỹ VOF của VinaCapital.

Riêng các quỹ của VinaCapital không chỉ góp vốn vào KDH mà còn giữ cổ phần ở Thế kỷ 21 (C21). Theo báo cáo cuối tháng 2/2013, khoản đầu tư vào C21 đang chiếm 3,2% NAV của Quỹ VOF và 13,8% NAV của Quỹ VNL. Ngoài ra, VOF cũng nắm 9,14% vốn ở Quốc Cường Gia Lai (QCG).

Red RiverHolding, Beira Limited, VietBridge Capital Holdings, Vietnam Azalea Fund Limited, Quỹ Đầu tư cân bằng Prudential, PCA International Opportunities Funds SPC... tiếp tục nằm trong danh sách cổ đông lớn ở các công ty BĐS như IJC, ITC, NBB, HDC, LCG... Trong nước, nhiều CTCK như Rồng Việt, SSI, FPTS... cũng đang sở hữu cổ phiếu BĐS.

Không ít DN BĐS tuy đã cổ phần hóa nhưng đa số cổ phiếu lại trong tay một nhóm cá nhân thuộc cùng gia đình hoặc tổ chức có liên quan. Đơn cử, ông Nguyễn Văn Đạt, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc của Phát Đạt (PDR) cùng gia đình nắm khoảng 78% vốn ở PDR. Hay ông Nguyễn Hoàng Minh, Tổng giám đốc Địa ốc Khang An (KAC) vẫn nắm 51,4% vốn ở KAC.

Cá nhân nào đã giao dịch?

Nhìn tổng thể, giao dịch cổ phiếu BĐS tập trung ở nhóm cổ đông trong nước. Khi xem xét khoảng 20 DN BĐS trên sàn, con số thống kê cho thấy, khoảng 80% các giao dịch đáng chú ý trong 7 tháng đầu năm 2013 đến từ cổ đông nội.

Ông Huỳnh Anh Tuấn, Tổng giám đốc CTCK SJC đánh giá, đây là diễn biến hợp lý khi một số quỹ, CTCK, tổ chức trong nước cũng như cá nhân nhà đầu tư đang có những thay đổi trong cơ cấu vốn đầu tư, trong định hướng hoạt động.

Lấy ví dụ CTCK Âu Việt (AVS) - tổ chức nắm 4,4% vốn ở DIH đã qua gần xong các bước của phá sản. Vì thế, AVS đã và sẽ tìm cách thoái hết vốn khỏi những khoản mục công ty đầu tư.

Trong tương quan giao dịch mua - bán, động thái nhà đầu tư nội gom mua cổ phiếu BĐS lại nhiều hơn. Đơn cử, ông Trần Minh Đức, Chủ tịch C21, đã nâng sở hữu của mình tại C21 lên 5,62%.

Còn ông Trần Công Tuấn, thành viên HĐQT và là em trai ông Đức, cũng nâng sở hữu tại C21 lên 3,56%. Giao dịch mua cũng diễn ra mạnh ở các cổ đông có liên quan đến cá nhân sáng lập tại công ty. Sau 3 lần mua, Đoàn Hữu Hà An, con của ông Đoàn Hữu Thuận, chủ tịch HDC đã mua thêm 150.000 cổ phiếu và nắm 0,56% vốn ở HDC.

Động thái mua vào từ HĐQT, ban điều hành, ban kiểm soát và những người liên quan là tín hiệu vui cho những ai đang nắm giữ cổ phiếu DN BĐS. Theo các chuyên gia, việc mua vào của những người đứng đầu DN thường phản ánh ý muốn gắn bó nhiều hơn và trách nhiệm hơn với DN.

Tuy nhiên, dữ liệu thống kê chỉ ra, khối lượng trong mỗi giao dịch mua của nhà đầu tư nội còn khá khiêm tốn, trung bình khoảng vài chục ngàn cổ phiếu. Do đó, tác động từ giao dịch của cổ đông nội bộ đến thị trường không lớn. Trong khi đó, việc rút vốn hay mua vào của nhóm cổ đông ngoại lại được nhiều nhà đầu tư quan tâm.

Điển hình, chỉ chưa đầy 2 tháng, Quỹ Mutual Elite liên tục gom mua và trở thành cổ đông lớn nhất ở KDH, nắm gần 10% vốn ở KDH. Hay những động thái rút vốn của Deutsche Bank khỏi NTL, IJC cũng khiến thị trường chú ý do giao dịch hàng trăm ngàn cổ phiếu trong mỗi giao dịch.