"Thành phố Hồ Chí Minh phân cấp quá nhiều cho quận, huyện, đặc biệt là trong lĩnh vực quy hoạch, xây dựng, đất đai… dẫn đến sự chồng chéo, cắt khúc, bỏ trống các chức năng, thậm chí "đá chân nhau" giữa các cấp quản lý".

Đây là nhận định của nhóm nghiên cứu phát triển chính quyền đô thị (CQĐT) tại Việt Nam do Trường Đại học Kinh tế - Luật và Quỹ Châu Á phối hợp thực hiện vừa được công bố tại TP Hồ Chí Minh.

Qua khảo sát thực tế, nhóm nghiên cứu nhận định, các sở, ngành của TP Hồ Chí Minh thực hiện hai chức năng chính là tham mưu cho UBND thành phố về quy hoạch, phát triển ngành và quản lý ngành. Nhưng do TP Hồ Chí Minh thực hiện phân cấp quá mạnh dẫn đến nhiều bất cập. Cụ thể, đối với Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), nếu đầu tư theo loại hình doanh nghiệp sẽ do Sở cấp phép, đầu tư theo loại hình cơ sở kinh doanh (không phải doanh nghiệp) do quận, huyện cấp; hợp tác xã thì tùy ý, đăng ký ở đâu thì cấp ở đó (cả sở và quận, huyện). Sở KH&ĐT theo quy định phải thực hiện chức năng hậu kiểm, nhưng do số doanh nghiệp quá lớn, với khoảng hơn 200.000 doanh nghiệp, Sở làm không xuể, do đó giao cho các địa phương quản lý. Ngoài ra, câu chuyện phối hợp liên ngành cũng thiếu đồng bộ, không ăn khớp. Ví dụ như Sở Công thương được giao quyền quản lý quy hoạch bán lẻ, nhưng Sở KH&ĐT cấp phép không báo cho Sở Công thương, doanh nghiệp đầu tư sai quy hoạch và không ai giám sát, dẫn đến bỏ trống. Đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cho biết, nguyên nhân của dự án treo trên địa bàn nhiều là do công tác quy hoạch bấp cập. Sở TN&MT thực hiện quy hoạch sử dụng đất nhưng Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Sở Xây dựng và cấp quận cũng làm quy hoạch, mỗi nơi làm một kiểu dẫn đến chồng chéo…

Lý do TP Hồ Chí Minh thực hiện phân cấp, phân quyền bởi đặc thù địa bàn đô thị lớn, không thể quản lý bao quát. Nhưng do nguồn lực, nhất là ở quận, huyện hạn chế, thiếu kết nối, không có sự phối hợp quan hệ chiều ngang (giữa các sở) dẫn đến quản lý đô thị thời gian qua không hiệu quả. Điều này thể hiện rõ qua việc nhiều dự án treo, trường hợp vi phạm trật tự xây dựng… bị phát hiện thời gian gần đây.

Để giải quyết vấn đề chồng chéo chức năng, cắt khúc, bỏ trống, gây bất cập, kém hiệu quả, hiện TP Hồ Chí Minh đang cùng với các bộ, ngành triển khai xây dựng đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị nhằm mục tiêu cơ cấu lại bộ máy chính quyền đô thị với đặc trưng đông dân, tính liên kết toàn diện giữa các khu vực và địa phương. Theo Chủ tịch HĐND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Quyết Tâm, đề án đề xuất việc hình thành các đô thị vệ tinh, tức là sẽ có "thành phố trong thành phố"; với 4 đô thị vệ tinh ở 4 cửa ngõ thành phố, được hình thành từ việc gộp lại một số quận, huyện. Các đô thị này sẽ có HĐND, UBND và được phân cấp quản lý tương đối rõ. Đối với 13 quận, diện tích không lớn sẽ trở thành các ủy ban quản lý công việc hành chính, không phải là cấp chính quyền hoàn chỉnh, cho nên sẽ không có HĐND. Ủy ban quản lý hành chính sẽ giải quyết toàn bộ các vấn đề của người dân hiện đang được làm ở cả cấp quận, phường. Việc liên thông từ quận đến phường sẽ giảm thủ tục hành chính. Người dân có nhu cầu liên hệ với các cơ quan chính quyền không qua nhiều khâu như trước. Một số quận chỉ còn tập trung vào quản lý hành chính nên sẽ giảm được biên chế, từ đó có điều kiện tập trung nâng cao chất lượng bộ máy, đội ngũ cán bộ, nâng cao thái độ, tính chuyên nghiệp trong bộ máy hành chính, đồng nghĩa với việc nâng cao năng lực thực thi công vụ để giải quyết công việc cho dân.