Với Luật Đất đai năm 2013 (có hiệu lực từ 1-7-2014), thời gian thực hiện các thủ tục hành chính về đất đều giảm năm ngày.

Tại lớp bồi dưỡng nghiệp vụ công chứng cho các công chứng viên đang hành nghề tại TP.HCM ngày 29-6, ông Phạm Ngọc Liên, Giám đốc Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất TP.HCM, lưu ý: Từ 1-7-2014 (thời điểm Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực), ở các địa phương đã thành lập văn phòng đăng ký đất đai một cấp (ở tỉnh) thì văn phòng này sẽ cấp giấy chứng nhận (GCN) cho cả cá nhân lẫn tổ chức.

Sửa đổi thẩm quyền cấp giấy

Theo ông Liên, Luật Đất đai mới yêu cầu người sử dụng đất phải đăng ký lần đầu và đăng ký biến động, không phân biệt đất đó có đủ điều kiện được cấp GCN hay không. Thẩm quyền cấp GCN đối với trường hợp đã có GCN mà khi thực hiện các quyền phải cấp GCN mới hoặc cấp đổi, cấp lại GCN chia thành hai trường hợp:

- Địa phương đã thành lập văn phòng đăng ký đất đai (một cấp) thì Sở Tài nguyên và Môi trường cấp GCN cho tất cả đối tượng.

- Địa phương chưa thành lập văn phòng đăng ký đất đai thì UBND cấp huyện cấp GCN cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư, người Việt Nam định cư ở nước ngoài được sở hữu nhà ở. Các đối tượng còn lại sẽ do Sở Tài nguyên và Môi trường cấp giấy.

Được cộng gộp hạn mức đất ở

Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước 1-7-2014 mà không có giấy tờ và không vi phạm pháp luật đất đai sẽ được Nhà nước cấp GCN. Nghị định 43/2014 của Chính phủ (quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai) hướng dẫn thêm:

- Trường hợp sử dụng đất từ 15-10-1993 đến 1-7-2004, không phù hợp với quy hoạch nhưng đất đã sử dụng trước thời điểm phê duyệt huy hoạch hoặc ở nơi chưa có quy hoạch thì vẫn được cấp GCN.

- Nhiều hộ gia đình, cá nhân cùng sử dụng chung một thửa đất thì hạn mức đất ở được tính bằng tổng hạn mức đất ở của các hộ gia đình, cá nhân.

- Hộ gia đình, cá nhân sử dụng nhiều thửa đất có nhà ở có nguồn gốc của cha ông để lại hoặc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất có nguồn gốc của cha ông để lại được UBND cấp xã xác nhận là đất sử dụng trước 15-10-1993 và không vi phạm pháp luật về đất đai thì hạn mức đất ở được xác định đối với từng thửa đất.

Xử lý các trường hợp đang thực hiện thủ tục thu hồi đất

Viện dẫn Nghị định 43/2014, ông Liên cho biết: UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm rà soát các trường hợp đang thực hiện thủ tục thu hồi đất trước 1-7-2014 để xử lý.

Cụ thể: Trường hợp đã có văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư, giới thiệu địa điểm hoặc thông báo thu hồi đất gửi đến từng người có đất thu hồi hoặc văn bản cho phép chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất thuộc phạm vi dự án từ trước 1-7-2014 nhưng chưa có quyết định thu hồi đất thì có hai cách xử lý. Hoặc cho phép tiếp tục thực hiện dự án và áp dụng hình thức thu hồi đất, hoặc chủ đầu tư nhận chuyển nhượng, thuê quyền sử dụng đất, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất, nếu phù hợp với kế hoạch sử dụng đất hằng năm đã được phê duyệt. Hoặc UBND cấp tỉnh có văn bản chỉ đạo các tổ chức, cá nhân liên quan phải dừng thực hiện dự án nếu không phù hợp với kế hoạch sử dụng đất hằng năm đã được phê duyệt.

Cần lưu ý, trường hợp thực hiện dự án sản xuất, kinh doanh thuộc diện Nhà nước thu hồi đất nhưng cho phép chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất mà đến ngày 1-7-2014 còn diện tích đất không thỏa thuận được thì UBND cấp tỉnh quyết định thu hồi phần diện tích đất mà chủ đầu tư và người sử dụng đất không đạt được thỏa thuận để thực hiện dự án đầu tư.

Riêng đối với các trường hợp đã có quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất trước 1-7-2014 mà chưa tổ chức thực hiện cưỡng chế thì việc cưỡng chế thu hồi đất phải thực hiện theo quy định của Luật Đất đai.

Đăng ký, cấp giấy đất đã mua nhưng chưa làm thủ tục

- Trường hợp nhận chuyển nhượng, nhận thừa kế, nhận tặng cho trước 1-1-2008 mà đất đó chưa được cấp GCN thì người nhận chuyển quyền thực hiện thủ tục đăng ký đất lần đầu.

- Trường hợp nhận chuyển nhượng, nhận thừa kế, nhận tặng cho trước 1-7-2014 mà đất đó đã được cấp GCN và bên nhận chuyển quyền không được giao GCN hoặc không lập được hợp đồng chuyển quyền thì văn phòng đăng ký thông báo bằng văn bản cho bên chuyển quyền và niêm yết tại trụ sở UBND cấp xã nơi có đất.

Trường hợp không rõ địa chỉ của bên chuyển quyền thì phải đăng tin trên phương tiện thông tin đại chúng ba số liên tiếp (chi phí đăng tin do người đề nghị cấp GCN trả). Sau thời hạn 30 ngày, kể từ ngày thông báo hoặc đăng tin lần đầu tiên sẽ cấp GCN.