Tuần qua ở Hà Nội lại đưa ra một thời hạn: 15.6.2013 phải giải quyết xong các loại nhà siêu mỏng, siêu méo. Đây là lần thứ ba thành phố dãn tiến độ chương trình này.

Gọi là chương trình vì thực ra đây không phải là một dự án chỉnh trang đô thị, mà là hậu quả của dự án mở đường, mở phố, chỉ làm 99% còn 1% để mặc người dân tự xử. Ở Châu Âu có câu chuyện về vua Nga Piốt Đại đế làm đường sắt Mátxcơva – Saint Petersburg. Nhà vua cầm chiếc thước kẻ vạch một đường thẳng nối hai thủ đô. Chiếc bút chì vướng phải móng tay hoàng đế nên đường kẻ bị cong một đoạn ở khúc giữa. Đến ngày nay, tàu hỏa chạy một mạch 800km hết 8 giờ từ Mát tới Len; vẫn đi cong một đoạn móng tay vua như thế.

Còn ở Hà Nội không có móng tay của ai cả, nhưng khi đền bù giải tỏa lại có tới 593 cái móng tay địa hình. Nhà đầu tư cứ làm đường thẳng băng theo đường thiết kế, tiền chi cho dự án cũng chỉ tính đến đường kẻ. Con đường được mở, những cái thẹo đất nhỏ nhoi biến thành nhà siêu mỏng, siêu méo nhìn rất buồn cười. Cười vì dân thành phố đã chứng minh cho câu “tấc đất tấc vàng”, cười to hơn là các ông chủ dự án đã không tính đến chuyện “làm tròn” giá trị để đến nông nỗi “quái đản” như hiện nay. Nói cách khác là khi thực hiện dự án, người ta chỉ nghĩ đến lợi nhuận, nói quá đi là đồng tiền làm mờ mắt, mụ óc, chả ai nghĩ đến những cái “móng tay” là hậu họa sau này.

Gần chục năm nay, dưới sức ép của dư luận mới giải quyết được 385 “siêu”, còn 208 “siêu” đang tắc. Đây là một cuộc giằng co quyết liệt giữa thành phố và người dân. Các con đường mở ra, lập tức thành phố buôn bán. “Nhà mặt phố, bố làm to”, còn gì kiếm tiền bằng. Thế là người dân quyết giữ. Mặt khác, thành phố lại chỉ vận động nhà “siêu” bán cho nhà phía sau để hợp khối, mà không có chuyện bỏ tiền ra mua nhà theo giá thị trường để chỉnh trang đô thị, làm đẹp đường phố thủ đô.

Trong chiến tranh, người dân sẵn sàng hy sinh nhà cửa, ruộng vườn, hòa bình vẫn có nhiều người hiến đất mở đường, làm trường học; nhưng chưa có trường hợp nào Nhà nước bỏ tiền ra mua mấy cái nhà xấu xí bé tí, đập đi để trồng một cây xanh, một khóm hoa hay một bảng thông tin. Nếu giả dụ có mua chắc cũng mua theo giá quy định. Theo quy định, giá đất nội đô, phố đẹp chỉ có 82 triệu/m2 là cao nhất, trong khi giá thị trường có nơi tới 1 tỉ/m2. Chênh nhau như trên trời-dưới đáy giếng thế thì chẳng bao giờ gặp nhau, như câu đố dân gian về 2 cái tai cối xay thóc: “Hai thằng đứng hai bên sông/ Đuổi nhau kỳ cùng không bắt được nhau./Đố là cái gì?”.

Thời hạn 15.6 chỉ còn 45 ngày, không biết sẽ còn dãn tiến độ lần nữa không. Vừa qua, ngành GTVT đốc thúc hai tuyến đường cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên và Hà Nội - Lào Cai phải xong trong năm nay. Có một quyết tâm: Nhà thầu nào yếu kém, dây dưa, thay ngay! Hy vọng Hà Nội không muốn bị xếp hạng yếu kém và dây dưa. Còn nếu đúng tiến độ xóa sổ siêu mỏng, siêu méo thì “trên cả tuyệt vời”, vì là “chuyện xưa nay hiếm”!