Theo thống kê của UBND quận 8, có đến 1.112 căn nhà nằm ngay trên rạch Ụ Cây. Đây là một trong những khu nhà lụp xụp nằm trong chương trình di dời của quận 8.

Phố tạm bợ, chắp vá

Dọc theo kênh Tàu Hủ, Lò Gốm, Kênh Đôi... đâu đâu cũng thấy những khu phố nhà sàn tồi tàn, ẩm thấp, nhếch nhác chẳng khác gì ổ chuột. “Gia đình tôi đã ở đây từ trước năm 1975, tôi làm nghề bốc vác thì kiếm đâu ra tiền để mua nhà khang trang... Nghe nói mai mốt khu vực này sẽ bị giải tỏa, nhưng chúng tôi chưa biết sẽ được bố trí ở đâu”- anh Tùng, một người dân ở rạch Xóm Củi, thở dài.

Ông Nguyễn Thành Chung, Phó Chủ tịch UBND quận 8, cho biết hiện nay trên địa bàn quận 8 có trên 10.000 căn nhà, khu đất ven kênh rạch và gần 16.000 căn nhà lụp xụp cấp 3, cấp 4, tạm bợ, chắp vá không bảo đảm điều kiện sinh hoạt của người dân. Trước 1975, đây là vùng ven nội đô Sài Gòn - Chợ Lớn, chủ yếu là kho tàng bến bãi, dân cư đa số là lao động nghèo, phần lớn làm nghề thủ công đan lát, bốc vác hàng hóa.

Theo ông Chung, quận 8 có đến 45 km kênh rạch lớn nhỏ chia cắt thành nhiều cù lao nên trước đây đô thị phát triển theo hướng tự phát, không theo quy hoạch và hiện nay đang có nguy cơ trở thành khu vực ổ chuột lớn nhất TP. Từ năm 1995 đến nay, quận 8 đã đô thị hóa tuy nhiên các dự án đều đơn thuần là phát triển nhà ở kinh doanh, có tính chất nhỏ lẻ dẫn đến việc đầu tư thiếu đồng bộ, gây khó khăn trong việc kết nối hạ tầng, hiệu quả xã hội - kinh tế thấp, lãng phí quỹ đất, nhanh chóng lạc hậu so với các vùng lân cận.

Thừa kho bãi bỏ trống

Theo chương trình di dời nhà lụp xụp trên và ven kênh rạch UBND quận 8 vừa trình UBND TP.HCM, dự kiến từ nay đến 2010 quận 8 sẽ giải tỏa di dời 2.611 căn nhà, gồm 2.211 căn trên kênh rạch và 400 căn nhà, khu đất bờ Đông rạch Xóm Củi. Giai đoạn 2010-2012 sẽ giải tỏa di dời 2.073 căn nhà nửa trên bờ, nửa ven kênh. Giai đoạn 2012-2015 sẽ di dời khoảng 5.531 căn nhà, khu đất dọc theo bờ Nam kênh Đôi, bờ Tây rạch Xóm Củi ...

Nhà cửa nhếch nhác bên rạch Ụ Cây,
phường 10, quận 8 - TP.HCM.

Tuy nhiên, qua tìm hiểu, chúng tôi được biết hiện chương trình di dời nhà lụp xụp trên và ven kênh rạch của quận 8 đang thiếu quỹ đất tái định cư, trong khi hàng loạt kho bãi ở địa phương này lại đang bị bỏ trống hoặc sử dụng không đúng công năng. Hiện quận 8 có 135 kho bãi ( tổng diện tích trên 589.000 m2) nhưng có đến 130 kho bãi thuộc cấp TP và Trung ương quản lý. Trong đó hiện có đến 16 kho bãi với tổng diện tích trên 66.000 m2 đang bỏ trống.

Tìm đến những kho bãi được UBND quận 8 dự định sẽ sử dụng để xây chung cư phục vụ chương trình tái định cư nhà ven kênh thì được biết hầu hết các khu đất này đã được đơn vị chủ quản cho thuê lại nên việc thu hồi hoặc kêu gọi đầu tư xây chung cư sẽ rất khó khăn.

Cụ thể, kho bãi số 1618 Phạm Thế Hiển (diện tích trên 2.500 m2) đã được Công ty Vật tư Nông nghiệp 3 cho đơn vị khác thuê lại; kho bãi số 1724 Phạm Thế Hiển (diện tích trên 2.100 m2) của Công ty Lương thực TP cũng đã được cho thuê lại...

Ông Chung cho biết, quận 8 vừa đề nghị UBND TP.HCM xem xét thu hồi, kho bãi bỏ trống, sử dụng không đúng mục đích để giao cho quận chủ động đầu tư các khu nhà ở tái định cư, nhà ở xã hội... Đối với các mặt bằng kho bãi thuộc khu vực quy hoạch dân cư, quận đề nghị TP cho phép đơn vị quản lý sử dụng mặt bằng chủ động đầu tư theo quy hoạch xây dựng đô thị được duyệt, tạo quỹ nhà ở tái định cư giao cho quận 8 theo tỉ lệ 40% dành cho tái định cư, 60% dành cho kinh doanh thu hồi vốn.