Hiện một số dự án giao thông, đặc biệt là các dự án sử dụng vốn ODA đang bị chậm tiến độ. Một trong những nguyên nhân được các chủ đầu tư và ban quản lý dự án đưa ra là do các nhà thầu quốc tế không mặn mà.

Đây là tình huống bất khả kháng chưa có lời giải.

Nhà thầu nước ngoài không mặn mà

Theo Ban quản lý dự án 85 - hiện là đại diện chủ đầu tư dự án cầu Nhật Tân, mặc dù dự án động thổ xây dựng từ tháng 3.2009, nhưng đến nay chưa có nhà thầu Nhật Bản, nào mua hồ sơ vào dự thầu gói số 2. Đây là dự án sử dụng vốn vay ODA Nhật Bản, nên nếu không có nhà thầu Nhật Bản nào tham dự thì việc triển khai sẽ vướng mắc. Điều này khiến chủ đầu tư đang rất lo lắng.

Với Ban quản lý các dự án đường sắt (RPMU) thuộc Tổng Cty Đường sắt Việt Nam, nơi đang được giao quản lý nhiều dự án sử dụng vốn vay ưu đãi ODA cũng vướng mắc tương tự.

Theo ông Trần Văn Lục - Giám đốc RPMU, điều kiện để vay vốn ODA của Nhật Bản là nhà thầu chính hoặc nhà thầu đứng đầu liên danh thầu chính phải đến từ Nhật Bản. Chính vì vậy, RPMU đã rất khó khăn trong việc tìm nhà thầu tham gia đấu thầu các gói thuộc dự án khôi phục 44 cầu đường sắt Thống Nhất sử dụng vốn vay Cơ quan Hợp tác phát triển Nhật Bản (JICA).

Đặc biệt, gói CP1 khôi phục 17 cầu đường sắt còn phát sinh tình huống nan giải. Sau khi qua vòng sơ tuyển hồ sơ, 1 trong 2 nhà thầu đủ điều kiện vào vòng "chung kết" đã bỏ cuộc do những khó khăn nhất định về tài chính. Hiện tại, chỉ còn 1 nhà thầu, nhưng giá bỏ lại cao hơn gần 2 lần so với dự toán được duyệt. Điều này đã khiến RPMU phải xin huỷ kết quả để tổ chức đấu thầu lại. Quá trình huỷ, đấu thầu lại đã khiến dự án chậm tiến độ khoảng 1 năm.

Gói thầu CP3 khôi phục 16 cầu còn diễn biến phức tạp hơn, khi RPMU đã tổ chức sơ tuyển hồ sơ nhà thầu tới 2 lần mà vẫn... chỉ có duy nhất một nhà thầu Nhật Bản nộp hồ sơ. Bộ GTVT và JICA đã quyết định phải huỷ sơ tuyển, điều chỉnh điều kiện, nhưng cũng không "kéo" thêm được nhà thầu nào. Quyết định cuối cùng được đưa ra là tạm dừng sơ tuyển để tìm phương án khác, có thể là chia nhỏ gói thầu...

Từ thực tiễn cho thấy, việc các nhà thầu quốc tế hờ hững đối với các dự án ODA giao thông đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ các dự án.

Cách nào giải quyết

Nguyên nhân của sự hờ hững này được đại diện PMU 85 dự đoán là sự chậm trễ trong GPMB, điều kiện thi công chật hẹp, tắc đường... có thể là những khó khăn khiến các nhà thầu Nhật Bản không mấy mặn mà với dự án cầu Nhật Tân.

Còn theo ông Trần Văn Lục, các nhà thầu Nhật Bản không muốn tham gia các dự án ODA đường sắt là do phạm vi thực hiện gói thầu trải dài (gói CP3 trải dài từ Ninh Bình tới Thừa Thiên - Huế), điều kiện thi công khó khăn, khó tiếp cận.

Ngoài ra, những biến động về giá cả vật liệu xây dựng thời gian gần đây cũng khiến nhà thầu phân vân khi bỏ giá, trong khi việc điều chỉnh giá phức tạp, chậm. Một số nhà thầu cho biết, họ không muốn sang Việt Nam còn bởi Nhật Bản cũng có chủ trương kích cầu, nên... không thiếu việc. Đây thực sự là một nghịch lý khi không ít nhà thầu trong nước có năng lực nhưng phải đứng ngoài cuộc, song chủ đầu tư không dám làm sai quy định.

Để tháo gỡ vướng mắc cho dự án cầu Nhật Tân, mới đây Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận cho nhà thầu Việt Nam tham dự và nhận được sự ủng hộ từ phía JICA, Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam. Chính phủ cũng đã có công hàm gửi Chính phủ Nhật Bản và đang đợi ý kiến đồng ý chính thức. Theo ban 85 thì so với kế hoạch ban đầu, dự án đã chậm khoảng 6 tháng, dự kiến sẽ phải mất ít nhất 6 tháng nữa mới chọn được nhà thầu.

Theo các chuyên gia, để giải quyết triệt để vấn đề này khi vay vốn ODA, nên đưa vào hiệp định vay vốn giữa các chính phủ những điều khoản ràng buộc cụ thể và các bên phải tuân thủ nghiêm túc điều khoản trong hiệp định ký kết.

Trường hợp các điều khoản có khó khăn mới nảy sinh cần được bàn bạc điều chỉnh, chứ không thể để các dự án đi vào bế tắc như hiện nay gây lãng phí tiền của của cả nước cho vay lẫn nước đi vay.

Ở trường hợp cụ thể của các dự án này nếu các nhà thầu Nhật Bản không mặn mà với dự án, hai bên có thể bàn bạc để điều chỉnh điều kiện giúp các nhà thầu quốc tế hoặc VN có đủ năng lực tiếp cận dự án.

Thông thường các dự án có sử dụng vốn ODA luôn được ưu tiên cho các nhà thầu quốc tế của nước cho vay. Kèm theo nhiều điều kiện về mua bán vật tư, thanh toán... Điều này như luật bất thành văn. Trong khi đó, do nguồn lực tài chính còn hạn chế, các nước đang phát triển đều phải chấp nhận để thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển hạ tầng.

DiaOcOnline.vn - Theo Lao Động