Những hệ lụy từ chương trình thí điểm phân lô hộ lẻ chưa giải quyết xong thì UBND quận 12 (TPHCM) có “sáng kiến” cấp giấy phép xây dựng (GPXD) cho phép xây dựng nhiều căn nhà trên một giấy phép. Thế là hàng loạt nhà nhỏ có diện tích dưới chuẩn đã mọc lên và tạo ra những hệ lụy lâu dài cho người mua, sử dụng nhà sở hữu chung.

    Sáng kiến hay lách luật?

Theo quy định pháp luật hiện hành, khi cấp GPXD có xét tới yếu tố diện tích đất ở đô thị. Những nhà có diện tích dưới 15m2 chỉ được sửa chữa, còn diện tích từ 15 - 36m2 bị khống chế về chiều cao cũng như quy mô. Quy định này nhằm hạn chế người dân chia nhỏ đất khi xây dựng, tránh tình trạng nhà ở nhỏ, tạo điều kiện tốt cho sinh hoạt của người dân, đồng thời bảo đảm mỹ quan và kết cấu chịu lực của nhà ở. Tuy nhiên, tại quận 12 đang tồn tại tình trạng cấp chung GPXD công trình nhà ở cho nhiều căn riêng biệt trên một giấy phép.

Người dân ở khu nhà số 23M (khu phố 3, phường Hiệp Thành, quận 12) cho biết, khu nhà này được UBND quận 12 cấp GPXD số 5461/GP ngày 1-12-2010, cho phép chủ đầu tư là ông Trần Phi được thiết kế với quy mô nhà phố gồm 1 trệt, 1 lầu, 1 lửng, khung sàn bê tông cốt thép, tường gạch, mái tôn. Chiều cao công trình 9,9m. Diện tích xây dựng tầng trệt 149m2, được chia làm 5 căn hộ độc lập. Diện tích mỗi căn dưới 30m2. Một khu nhà khác ở thửa đất số 444, tờ bản đồ số 12 phường Thới An cũng được UBND quận 12 cấp GPXD số 4767/GP-UBND ngày 28-9-2011, cho phép chủ đầu tư là Nguyễn Văn Bính xây quy mô nhà 1 trệt, 2 lầu, chiều cao toàn công trình là 14,3m, tổng diện tích sàn xây dựng 997,16m2, trong đó diện tích tầng trệt là 322,5m2 và được chia thành 9 căn nhà liên kế. Theo anh Nguyễn Đăng Khoa, một người mua đất, vì hoàn cảnh kinh tế khó khăn nên mọi người mua đất xây nhà đành chấp nhận có chung một giấy phép xây dựng. Ai cũng có nhà riêng biệt nhưng thực chất là căn phòng trong nhà vì không có sân, không lối đi riêng. Các gia đình sử dụng hành lang hẹp làm đường đi.

“Sáng kiến” cấp một GPXD nhà ở nhưng biến thành nhiều nhà của quận 12 đang phát sinh nhiều hệ lụy cho người dân.

    Hệ lụy lâu dài

Sau khi bán hết nhà, đất, những chủ đất, chủ công trình đứng tên trên GPXD đã cao chạy xa bay, còn những người mua đất xây nhà phải gánh chịu hậu quả lâu dài. Điều thấy trước mắt là người dân đã tốn hàng trăm triệu đồng, đến tiền tỷ để mua đất, dựng nhà nhưng không được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và sử dụng đất (sổ hồng).

Luật gia Đặng Đình Đạo (Trung tâm Tư vấn pháp luật - thuộc Trung ương Hội Luật gia Việt Nam) cho biết, quy trình, hành lang pháp lý để cấp sổ hồng đối với nhà ở riêng lẻ, chung cư đã có quy định rõ. Tuy nhiên, đối với việc cấp chung sổ hồng cho trường hợp một GPXD nhưng có nhiều nhà và nhiều chủ sở hữu sẽ khó khăn từ cơ sở pháp lý đến quy trình thực hiện. Để được cấp sổ hồng, người đứng tên trên GPXD phải làm thủ tục hoàn công cho toàn bộ căn nhà. Thế nhưng, việc này khó thực hiện, bởi chủ đầu tư chỉ đứng trên giấy tờ, còn trên thực tế, những người dân đã mua đất là chủ đầu tư trực tiếp và tự cất nhà theo GPXD. Mỗi hộ không thể tự làm thủ tục hoàn công phần xây dựng riêng của hộ mình. Còn giao cho người đứng tên trên GPXD làm thủ tục và đứng tên trên sổ hồng, rồi làm thủ tục bán lại nhà cho từng gia đình sẽ rất phiền toái. Trên thực tế, nếu chỉ một đối tượng mua đất trong GPXD không làm nhà là tất cả mọi người đành phải chờ.

Hệ lụy dài lâu là vấn đề sở hữu chung. Hành lang pháp lý về sở hữu chung, nhiều người sở hữu một căn nhà chưa rõ ràng. Do sở hữu chung và cùng chung một GPXD nên mỗi khi mua bán hay sửa chữa căn nhà phải có sự đồng ý của toàn bộ số hộ dân cùng chung sở hữu. Điều này sẽ làm hạn chế quyền của người dân khi sử dụng căn nhà để thế chấp, cầm cố hay mua bán. Những phiền phức này sẽ còn đi theo người dân lâu dài, người dân cũng như xã hội phải gánh hậu quả lâu dài.

Sở Xây dựng TP cần chỉ đạo ngưng ngay “sáng kiến” của quận 12 và sớm có biện pháp tháo gỡ cấp sổ hồng, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân đã lỡ mua nhà chung GPXD.