Trong khi các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM đang phát sốt với nhà ở xã hội, tại nhiều địa phương khác, những dự án kiểu này đìu hiu cảnh chợ chiều. Nhiều chuyên gia cho rằng, nguyên nhân chính là do thiếu tầm nhìn và có thể do doanh nghiệp muốn lợi dụng chính sách ưu đãi nên vẫn đổ xô xây dựng.

Rẻ vẫn ế

Hà Nội đang tái diễn cảnh người dân đổ xô xếp hàng mua nhà ở xã hội (NƠXH) như cách đây 3 năm, do ngày càng có ít dự án khởi công. Tại những vị trí đắc địa như: Tây Nam Linh Đàm (Hoàng Mai), Chèm - Cổ Nhuế (Bắc Từ Liêm), Đặng Xá (Gia Lâm)... luôn có tình trạng hồ sơ vượt quá số căn hộ bán.

Trái với cảnh trên, nhiều năm nay, tại các địa phương như: Huế, Khánh Hòa, Hưng Yên, Thái Bình, Hải Dương..., hàng nghìn căn hộ vẫn bị ế dù giá chỉ bằng một nửa so với ở Hà Nội, TPHCM. Ông Lê Quang Dũng, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Thừa Thiên - Huế, cho biết, người dân Huế chưa có thói quen ở nhà chung cư nên việc phát triển NƠXH không đánh trúng tâm lý của đại đa số. Đồng thời, mức giá hơn 5 triệu đồng/m2 chủ đầu tư đưa ra chỉ rẻ so với những khu đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM, nhưng lại đắt so với tỉnh lẻ.

Ông Lương Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hưng Yên, cho biết, hiện giá đất nền tại địa phương rẻ hơn nhiều so với đất tại các đô thị lớn, người dân thay vì mua NƠXH sẽ lựa chọn mua đất xây nhà.

Để khơi thông phát triển NƠXH, Nhà nước có nhiều chính sách mới như mở rộng đối tượng, lãi vay ưu đãi..., nhưng số lượng căn hộ bán được tại địa phương không gia tăng. Nhiều địa phương như Huế, Đà Nẵng… đã phải đứng ra mua lại căn hộ ế để cứu chủ đầu tư.

Hàng loạt dự án vẫn khởi công

Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Phạm Sỹ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, nói: “Năm 2009, chương trình NƠXH đưa ra nhưng không xét trên toàn diện cả đất nước. Nhiều địa phương lao vào làm NƠXH và thiếu nghiên cứu, đánh giá nhu cầu của người dân. Bao nhiêu năm nay tồn tại bất cập, nhưng Chính phủ, Bộ Xây dựng không hề thay đổi. Ai lại đem chung cư xây dựng trên vùng núi như Lạng Sơn. Làm thất bại rồi ngân sách lại bỏ tiền ra mua gây lãng phí lớn cho xã hội”.

Ông Liêm cho rằng, nhiều doanh nghiệp đua nhau làm NƠXH tại các địa phương khó tránh khỏi họ muốn lợi dụng những chính sách ưu đãi về vay vốn giá rẻ. Đồng thời, lý lịch “đã từng làm NƠXH” giúp chủ đầu tư dễ tiếp cận những vị trí đất vàng tại tỉnh lẻ.

GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT, nói: “Hiện nay, việc xin phép lại dự án NƠXH tại các địa phương rất dễ nên doanh nghiệp đua nhau xây dựng với nhiều ưu đãi về tiền, sử dụng đất, thuế... Không ngoại trừ khả năng, chủ đầu tư biết trước tình cảnh NƠXH không bán được vào thời điểm này, nhưng chính quyền địa phương sẽ cân nhắc cho chuyển đổi sang nhà thương mại. Khi đó, lợi nhuận của chủ đầu tư sẽ tăng gấp đôi”.

TS Phạm Sỹ Liêm cảnh báo, nếu không có những giải pháp hữu hiệu, tình trạng nghịch lý NƠXH sẽ trở nên trầm trọng; vài năm nữa, các thành phố lớn thiếu NƠXH, địa phương thì thừa thãi. “Cần phải quyết tâm tổ chức thực hiện chương trình NƠXH; cần thiết phải quy trách nhiệm cho lãnh đạo chính quyền các cấp để việc phát triển NƠXH đúng nhu cầu, tránh lãng phí. Phải có Ủy ban Quốc gia phát triển nhà ở trực thuộc Chính phủ và Ban Phát triển nhà ở trực thuộc các tỉnh thành, nghiên cứu điều tra xã hội học về nhu cầu NƠXH. Từ đó, đề ra những chiến lược chỉ tiêu, biện pháp tổ chức thực hiện một cách khả thi thực tế và bền vững”, ông Liêm nói.

UBND thành phố Đà Nẵng vừa phải bỏ tiền ngân sách mua 251 căn hộ tại khu chung cư nhà ở xã hội Blue House (Đại Địa Bảo) của Cty Cổ phần Đầu tư Xây dựng 579 và Cty Cổ phần Đức Mạnh (Liên doanh DMC-579). Các căn hộ có diện tích 50 - 55m2, giá bán bình quân 350-400 triệu đồng/căn.