“Trong vòng 6 năm nữa, nghĩa là đến năm 2015, 50% số công nhân lao động cũng như cán bộ có thu nhập bình quân duới 1,5 triệu đồng/tháng sẽ có nhà ở” - mục tiêu này của Bộ Xây dựng liệu có đạt được khi những giải pháp để thực hiện chương trình nhà ở cho người thu nhập thấp vẫn còn đang thử nghiệm.

Theo kết quả điều tra của Bộ Xây dựng mới công bố, hiện chỉ 20% trong tổng số 1 triệu lao động trực tiếp và khoảng 1,2 - 1,5 triệu lao động gián tiếp có chỗ ở; chỉ có khoảng 2/3 trong tổng số 2 triệu cán bộ, công chức tự lo được nhà ở cho mình, số còn lại (chủ yếu tập trung ở các đô thị lớn) phải ghép hộ, ở nhờ, ở tạm...

Cơ chế đã mở

Nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở dành cho người thu nhập thấp đã được đưa vào Luật nhà ở từ năm 2005. Tuy nhiên, từ đó đến nay, dường như chúng ta chỉ mải miết chạy theo các dự án xây dựng nhà ở thương mại, chung cư cao cấp... Trong khi đó, với một quốc gia có thu nhập bình quân đầu người mới chỉ đạt khoảng 17 triệu đồng/người (năm 2008), chúng ta vẫn chưa thoát khỏi ngưỡng các nước nghèo. Và ai cũng hiểu nhu cầu nhà ở dành cho người thu nhập thấp cấp bách hơn bao giờ. Tuy nhiên trên thực tế, trong nhiều năm qua, nhà ở dành cho người thu nhập thấp lại chưa quan tâm đúng mức. Không những DN khó tiếp cận nguồn vốn vay mà thủ tục đầu tư còn phức tạp hơn một dự án kinh doanh bất động sản bình thường. Ví dụ như các quy định về thiết kế, đấu thầu, phê duyệt dự toán... Trong khi đó, DN bị khống chế giá bán, giá cho thuê, đối tuợng thuê, mua. Do đó, DN dễ dàng bị thua lỗ nếu không thể cho thuê hoặc bán hết nhà theo kế hoạch dự kiến. Đồng thời, các ưu đãi trong luật chưa đủ sức hấp dẫn các nhà đầu tư tham gia lĩnh vực này.

Nghị quyết số 18/NQ – CP mới đây cùng Quyết định 67/2009/QĐ – TTg đã tạo hành lang pháp lý mới hấp dẫn cho nhà đầu tư. Theo đó, chủ đầu tư các dự án nhà ở thu nhập thấp được hưởng các cơ chế ưu đãi như được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong phạm vi dự án, được áp dụng thuế suất ưu đãi thuế giá trị gia tăng ở mức cao nhất (thuế suất 0%), được miễn thuế thu nhập DN trong 4 năm, kể từ khi có thu nhập chịu thuế và giảm 50% thuế thu nhập DN trong 5 năm tiếp theo và được áp dụng thuế suất thu nhập DN là 10% trong suốt thời gian hoạt động. z

Bên cạnh đó, DN còn được hỗ trợ tín dụng đầu tư từ các nguồn vốn và còn được cung cấp miễn phí các thiết kế mẫu, thiết kế điển hình về nhà ở cũng như các tiến bộ khoa học kỹ thuật về thi công, xây lắp nhằm đảm bảo giảm giá thành xây dựng công trình. Ngoài ra, được áp dụng hình thức tự thực hiện nếu có đủ năng lực theo quy định của pháp luật hoặc chỉ định thầu đối với các hợp đồng tư vấn, thi công xây lắp và mua sắm thiết bị...

Nên “trong” hay “rìa”?

Tuy nhiên, dùng quỹ đất nào để xây dựng nhà ở dành cho người thu nhập thấp vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Theo quy định mới nhất, quỹ đất dành để xây dựng nhà ở thu nhập thấp để bán được bố trí trong quy hoạch các dự án phát triển đô thị của địa phương. Chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại có quy mô từ 10 ha trở lên và dự án khu đô thị mới trên địa bàn, phải đảm bảo dành tỷ lệ diện tích đất tối thiểu không ít hơn 20% quỹ đất ở của dự án đó để xây dựng nhà ở thu nhập thấp.

Như vậy, có nghĩa là nhà ở dành cho người thu nhập thấp sẽ được “xen” vào các khu nhà ở thương mại. Nhưng theo ý kiến của nhiều chuyên gia, không thể nào sử dụng đất ở trung tâm để xây dựng nhà ở dành cho người thu nhập thấp dù rằng Nhà nước cho không. Bởi người cư trú sẽ chuyển quyền sử dụng đất để lấy chênh lệch. Và như vậy, mục tiêu mà Bộ Xây dựng đề ra khó thành hiện thực. Chính vì vậy, theo ông Võ Ngọc Châu - Cty 586 Cần Thơ, đất xây dựng nhà ở xã hội nên ở ngoại vi, với điều kiện phải có giao thông vận chuyển công cộng đến tận nơi. Và nơi đó phải có đầy đủ tiện nghi, phúc lợi xã hội, khu quy hoạch. Nếu dự án đơn lẻ phải xây dựng cạnh khu dân cư và đã có hạ tầng xã hội.

Trong bối cảnh hiện nay, tại trung tâm thành phố đang bị tắc nghẽn giao thông, nên chọn phương án ở ngoại vi kết hợp xây dựng hạ tầng xã hội để thu hút dân cư ở trung trâm ra ngoài. Như vậy, với mục tiêu không phải là mới, nhưng giải pháp để thực hiện chương trình nhà ở dành cho người thu nhập thấp vẫn đang thử nghiệm trong sự lúng túng của cơ chế thị trường. Việc giải quyết những mâu thuẫn giữa lợi ích đầu tư và trách nhiệm của Nhà nước phù hợp với tình hình thực tế hiện nay nhằm đáp ứng nhu cầu nhà ở xã hội không phải là việc một sớm một chiều, đòi hỏi những giải pháp đồng bộ, đồng thuận hơn.

DiaOcOnline.vn - Theo Diễn Đàn Doanh Nghiệp