Những tòa nhà tập thể cao tầng được xây dựng từ những năm 60 - 70 thế kỷ trước tại các khu tập thể Kim Liên, Giảng Võ, Nguyễn Công Trứ... hiện đã xuống cấp nghiêm trọng. Các dự án phá dỡ và xây dựng mới triển khai thời gian gần đây đã đáp ứng lòng mong mỏi của đa số người dân. Tuy nhiên, hầu hết diện tích đất lưu không xung quanh các ngôi nhà tập thể này đã có “chủ”.

Nhiều hộ dân xây dựng, buôn bán, sinh sống trên những nơi nguyên là sân chung, đường đi, đặc biệt là các hộ tầng 1 với diện tích sử dụng thực tế nhiều hơn diện tích trong hợp đồng thuê nhà đến hàng chục mét vuông. Nay, theo các quy định về GPMB, họ sẽ được bồi thường phần diện tích sử dụng hợp pháp, còn lại chỉ được hỗ trợ công tôn tạo. Một số hộ dân có liên quan đã phản ứng chủ trương này, gây khó khăn cho công tác GPMB.

Kiên trì vận động, giải thích chế độ chính sách, kết hợp với các biện pháp hành chính là cách tháo gỡ hiệu quả đối với phần được coi là “xương” trong việc thực hiện các dự án. Quá trình phá dỡ để xây dựng mới khu chung cư cao tầng B4, B14 khu tập thể Kim Liên là một ví dụ:

Ngày 25-12-2006, UBND thành phố có quyết định số 5730/QĐ-UBND thu hồi 17.204m2 đất tại phường Kim Liên, quận Đống Đa, giao Công ty CP xây dựng Sông Hồng thực hiện dự án phá dỡ và xây dựng mới nhà ở chung cư cao tầng B4, B14 khu tập thể Kim Liên.

Diện tích này nằm trong số hơn 20.000m2 đất TP thu hồi từ năm 2004 giao cho BQL dự án thuộc nguồn vốn ngân sách cấp (Sở Tài nguyên Môi trường  Nhà đất) để triển khai dự án trên nhưng chưa thực hiện. Nhà B4 và B14 cũ được xây dựng từ những năm 1960-1963, có một số hộ dân đã mua nhà theo Nghị định 61/CP, các căn hộ còn lại do người dân thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước.

Theo thống kê chưa đầy đủ của chủ đầu tư và chính quyền địa phương, trên đất lưu không, sân chơi khu vực xung quanh nhà B14 có 13 kiốt bán hàng và 9 hộ dân xây nhà ở không phép (ảnh). Các trường hợp này đều đã có biên bản xác định hiện trạng, lên phương án hỗ trợ di dời. Tại nhà B4, con số này lên đến 34 hộ, bên cạnh đó các hộ dân tầng 1 cũng đang quản lý, sử dụng hàng chục mét vuông ngoài diện tích hợp pháp, hầu hết những hộ này đều chưa nhất trí với phương án GPMB.

Thực hiện dự án, người dân sống tại các căn hộ hợp pháp tại nhà B14 đều đã bàn giao nhà cho chủ đầu tư, chuyển đến nơi tạm cư, thế nhưng hộ ông Nguyễn Đình Long (phòng 106) vẫn chưa chịu di chuyển. Sau khi hoàn thiện các thủ tục theo quy định, ngày 16-1-2008 UBND quận Đống Đa đã có quyết định áp dụng biện pháp cưỡng chế đối với hộ ông Long, di chuyển tài sản ra khỏi chỉ giới GPMB để bàn giao đất cho chủ đầu tư (tài sản tại phòng 106 nhà B14 được chuyển về căn hộ 106 nhà B10 cũ thuộc quỹ nhà tạm cư của dự án). Sau đó hai ngày, ông Long nộp đơn xin tự nguyện di chuyển và chiều ngày 20-1-2008 toàn bộ mặt bằng phòng 106 nhà B14 đã được bàn giao cho đơn vị thi công.

Tại nhà B4 hiện đã có 119/142 hộ di dời đến nơi tạm cư. Trong số những hộ chưa di chuyển chủ yếu là các hộ tầng 1. Những hộ này gửi đơn khiếu nại, tố cáo đến nhiều cơ quan chức năng và cơ quan ngôn luận, cho rằng dự án phá dỡ, xây mới nhà chung cư cao tầng B4, B14 Kim Liên thiếu căn cứ pháp lý.

Trong khi đó, những hộ dân đã di dời cũng liên tục có đơn kiến nghị đến chính quyền địa phương, đề nghị sớm áp dụng các biện pháp hành chính đối với những hộ dân chưa di chuyển, đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án, để những người gương mẫu chấp hành chủ trương của thành phố sớm được trở về nhà mới.

Việc những hộ dân tại tầng 1, hộ sinh sống trên đất lưu không có nhiều kiến nghị làm chậm quá trình GPMB khi triển khai dự án phá dỡ, xây mới các nhà tập thể cũ là chuyện “thường gặp” ở các dự án dạng này, điển hình như trường hợp nhà C7 khu tập thể Giảng Võ.

Vì vậy, để bảo đảm quyền lợi cho đa số người dân, cũng như đảm bảo tiến độ thực hiện các dự án, thiết nghĩ cấp có thẩm quyền nên áp dụng đồng bộ các biện pháp giải quyết đối với những hộ dân kể trên, cần thiết có thể áp dụng biện pháp cưỡng chế di dời như đã áp dụng với trường hợp hộ gia đình ông Nguyễn Đình Long. Như vậy, những vướng mắc trong công tác GPMB tại nhà B4, B14 Kim Liên nói riêng và các dự án khác trên địa bàn thành phố nói chung sẽ được giải quyết dứt điểm.