Do thị trường bất động sản đóng băng, những đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đang bỏ không hàng chục nghìn căn hộ. Cùng với nhiều giải pháp kích cầu, Bộ Xây dựng kiến nghị cho phép một số dự án chuyển thành nhà cho thuê với giá thấp để đưa vào phục vụ người dân.

Bỏ ngỏ nhà cho thuê

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam cho biết, theo kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới, phát triển nhà ở cho thuê là giải pháp quan trọng để giải quyết vấn đề̀ nhà ở tại khu vực đô thị. Tỷ lệ người thuê nhà để ở tại các nước phát triển luôn cao hơn các nước đang phát triển. Tại Mỹ, tỷ lệ người thuê nhà ở là 32%; tại Đức tỷ lệ này là 57%. Trung bình, người thuê nhà ở tại 27 nước EU là 26,5%...

Trong khi đó, kết quả điều tra về nhà ở mới nhất của Bộ Xây dựng cho thấy, quỹ nhà ở cho thuê ở Việt Nam hiện nay chỉ chiếm tỷ lệ rất thấp so với số hộ dân có sở hữu nhà ở, tương đương 6,3 % (Hà Nội chiếm 14%, TP Hồ Chí Minh chiếm 19%, các đô thị loại 1 chiếm 4-6% và các đô thị còn lại chỉ chiếm 4%). Thông tin từ Sở Xây dựng, TP Hà Nội không có doanh nghiệp nào đăng ký xây dựng nhà ở cho thuê trong khi phát triển loại hình này là một trong những nhiệm vụ quan trọng của chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đã được Chính phủ phê duyệt. Hiện nay, Hà Nội mới thí điểm quỹ nhà xã hội theo hình thức cho thuê với quy mô... 515 căn hộ, tại Khu đô thị mới Việt Hưng (quận Long Biên).

Phân tích lý do khiến doanh nghiệp “chê” nhà ở cho thuê, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, loại hình nhà ở cho thuê thu hồi vốn kéo dài trong khi không có chính sách ưu đãi về nguồn vốn vay nên doanh nghiệp ngại khó khăn, không muốn làm. Kinh doanh nhà ở cho thuê chứa đựng nhiều rủi ro. Chủ đầu tư luôn có nguy cơ đối diện với việc người thuê nhà không có khả năng chi trả hoặc cố tình chây ỳ, không thanh toán tiền thuê nhà. Chính sách pháp luật hiện hành cũng chưa có chế tài bảo hộ cho nhà đầu tư trong những trường hợp như vậy. Do đó, theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam: “Để khuyến khích phát triển nhà ở cho thuê, cần có các chính sách ưu đãi, đồng thời xây dựng khung pháp lý́ về nhà ở cho thuê để bảo vệ quyền lợi của cả bên thuê và bên cho thuê nhà ở”. Ngoài ra, trong bối cảnh số căn hộ tồn kho đang rất lớn hiện nay, chuyển đổi dự án đầu tư xây dựng nhà ở để bán sang phương thức cho thuê cũng là một trong những giải pháp hợp lý và cần thiết, giúp các doanh nghiệp tiêu thụ được hàng.

Nhiều ưu đãi cho người thuê và doanh nghiệp

Hướng tới phát triển nhà cho thuê, Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ nhiều chính sách ưu đãi dành cho người thuê và doanh nghiệp. Cụ thể, chủ đầu tư sẽ được ưu đãi về nộp tiền sử dụng đất, thuê đất. Doanh nghiệp còn được áp dụng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp là 10% đối với thu nhập từ hoạt động đầu tư, kinh doanh nhà ở cho thuê; được vay vốn với lãi suất ưu đãi tại ngân hàng thương mại Nhà nước. Chủ đầu tư dự án chỉ được bán nhà ở sau thời hạn tối thiểu là 5 năm, kể từ ngày công trình được bàn giao đưa vào sử dụng theo quy định của pháp luật về xây dựng.

Tương tự, người thuê nhà cũng được vay vốn với lãi suất ưu đãi. Số vốn vay tối đa không vượt quá 80% giá trị hợp đồng cho thuê theo hợp đồng trọn gói, không vượt quá 50% giá trị hợp đồng thuê trả tiền hàng tháng để đặt cọc. Tuy nhiên, người thuê nhà ở phải có hộ khẩu thường trú tại tỉnh, thành phố nơi có dự án nhà ở cho thuê thí điểm. Trường hợp tạm trú thì phải bảo đảm thời gian tối thiểu từ 1 năm trở lên.

Về giá thuê, Bộ Xây dựng kiến nghị, đối với các dự án đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân, người lao động tại các khu công nghiệp thì giá cho thuê tối đa là 35.000 đồng/m2 sàn xây dựng/tháng. Với căn hộ khoảng 40m2 (có thể bố trí được 4-5 người), mỗi người chỉ phải đóng khoảng 300.000 - 350.000 đồng/tháng. Đối với các dự án đầu tư xây dựng nhà ở tại khu vực đô thị thì giá cho thuê tối đa là 65.000 đồng/m2 sàn xây dựng/tháng. Các mức giá này đã bao gồm chi phí bảo trì, quản lý vận hành nhà ở và các loại thuế mà bên cho thuê phải nộp, song chưa bao gồm các chi phí điện, nước, điện thoại và các dịch vụ khác do bên thuê thanh toán cho bên cung cấp dịch vụ...

Bộ Xây dựng thống nhất đề nghị lựa chọn 5 dự án (ở TP Hồ Chí Minh, Bắc Ninh và Vĩnh Long) để triển khai thực hiện thí điểm. Bộ Xây dựng cũng đề nghị các địa phương lựa chọn thêm một số dự án nhà ở thương mại để bán, đã hoàn thành xây dựng hoặc có tiến độ thi công bảo đảm hoàn thành trong năm 2013 để báo cáo Chính phủ cho phép được thực hiện thí điểm theo phương thức trên.