Những bất cập của hạ tầng đô thị TP HCM đang bày ra trước mắt. Ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn giao thông, hạ tầng xuống cấp. Nhiều cao ốc trong trung tâm khiến hạ tầng đô thị đang “chết ngạt”.
 
Hạ tầng đô thị quá tải đang đe dọa sự phát triển kinh tế của thành phố. Nhiều cao ốc đang ùn ùn mọc lên như nấm sau mưa trong khu trung tâm và còn nhiều dự án khác cũng đang đợi được cấp phép. Trong khi đó, bài toán về hạ tầng chưa có hướng giải quyết.

Cao ốc càng nhiều, mật độ dân số càng cao thì đường phố càng chật hẹp, xe cộ dễ va quệt hơn. Theo Sở Quy hoạch Kiến trúc TP HCM, hiện có trên 150 cao ốc đã và đang xây dựng trong khu trung tâm chỉ rộng khoảng 930 ha. Các dự án này không mấy quan tâm đến hạ tầng đô thị chung. Nhiều cao ốc xây thiếu khoảng lùi, xây như nhà phố.
 
Các cơ quan chức năng xét duyệt hồ sơ đầu tư cao ốc chưa lường được những đòi hỏi về hạ tầng khi các cao ốc đưa vào sử dụng... Các cao ốc mới làm dân số trong khu trung tâm tăng, kéo theo lượng xe cộ, điện, nước, bãi đậu xe, chất thải... tăng, trong khi hệ thống hạ tầng đô thị chưa được đầu tư tương xứng.

Ở những nước láng giềng, mấy thập niên qua, người ta phá nhà cũ để xây lại to hơn, cao hơn trong các đô thị rồi khi cần, họ lại phá đi xây cao hơn, to hơn nữa... Việc làm này có thể đem lại nhiều lợi nhuận cho những nhà đầu tư, tuy nhiên đó lại là một sự phí phạm về mặt kinh tế cũng như tạo gánh nặng cho hạ tầng đô thị.

TP.HCM hiện có khoảng 3,5 triệu xe máy (chưa kể nửa triệu xe từ các tỉnh lân cận) và 300.000 ôtô chen chúc nhau trên hơn 1.700 tuyến đường nhỏ hẹp (chỉ 14% trong số này có lòng đường rộng hơn 12 m), gây ra tắc đường trên diện rộng, nhất là khi một số tuyến đường bị ngập nước vì mưa hoặc triều cường. Số người chết và bị thương do tai nạn giao thông hiện nay một phần bởi mạng lưới giao thông quá tải và xuống cấp. Làm sao thu hút được đầu tư khi tốc độ đi lại của xe gắn máy vào giờ cao điểm chỉ 8 - 10 km/h, còn ôtô khoảng 6 - 8 km/h.

Bãi để xe chỉ là một trong nhiều vấn đề của hạ tầng đô thị, nhưng là vấn đề lớn của hiện tại và tương lai gần. Tỷ lệ sở hữu xe ở TP HCM đang tăng rất nhanh. Năm 2000, tổng số ôtô và xe máy chưa đến 2 triệu chiếc, nhưng đến tháng 10 năm nay con số này đã hơn 3,5 triệu chiếc.
 
Mỗi tháng có thêm khoảng 35.000 xe máy và 2.500 ôtô được đăng ký mới. Trong khoảng 10 năm tới, với đà phát triển kinh tế như hiện nay, số xe gắn máy sẽ tiếp tục tăng gấp hai, ba lần, còn ôtô sẽ tăng vọt nhiều lần, có thể gấp năm, thậm chí là mười lần. Đô thị TP HCM sẽ mịt mù trong khói xe cá nhân.

Không thể giới hạn xe cá nhân vì hiện nay phương tiện công cộng chưa đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân. Mở rộng đường ra mãi không phải là giải pháp hay, vì về lâu dài số lượng xe cũng sẽ tăng mãi. Trong Bài học từ những đô thị lớn như Bangkok, Kuala Lumpur... cho thấy họ đã cực nhọc trước vấn đề này.

Không nên đánh giá thấp nạn thiếu chỗ để xe. Thực tế đô thị TP HCM đã bắt đầu trả giá về vấn đề này. Do thiếu tầm nhìn trong quy hoạch và chính sách xây dựng, hiện khu trung tâm thành phố đã không còn đất để làm bãi để xe. Vì thế, nhiều vỉa hè đã bị lấn chiếm làm chỗ để xe gắn máy, ôtô thì cứ “đậu ngay trên đường”, gây ách tắc giao thông.

Sự phát triển đô thị ở các nước láng giềng là bài học cho TP.HCM không thể thay thế khu chật chội bằng khu chật chội hơn (vì xây cao hơn thì dân số sẽ tăng lên) nên đi ra khỏi khu chật chội, phát triển đô thị theo hướng: xây nhiều khu trung tâm đô thị ở ngoại thành như Củ Chi, quận 9, Thủ Đức, Bình Chánh... Làm được điều này sẽ giải quyết được rất nhiều vấn đề về hạ tầng cho khu nội thành TP HCM.

Ngay từ bây giờ, cần đưa bớt các chức năng văn phòng, dịch vụ... ra ngoại thành. Gần đây, TP HCM có nhiều dự án địa ốc lẻ tẻ và cả một số dự án quy mô ở ngoại thành. Tuy nhiên, các dự án này còn quá rải rác vì vẫn do các nhà đầu tư tự chọn địa điểm, chức năng và hình thù của dự án. Việc hình thành các đô thị ngoại thành (theo quy hoạch một cách khoa học) sẽ khuyến khích dân chúng ra ngoại thành, với giá nhà rẻ hơn, rộng hơn, tiện nghi hơn. Đô thị ngoại thành chính là câu trả lời cho vấn đề của nội thành đông đúc và hỗn độn.

Theo TBKTSG