Nhắc đến Đà Nẵng, người ta thường nhắc đến những địa danh nổi tiếng như Bà Nà, biển Mỹ Khê... chứ ít người biết đến những ngôi làng cổ và các điểm du lịch sinh thái, dọc theo sông Túy Loan.

Từ bến Hàn Giang, trong tiếng sóng vỗ ì oạp, con tàu từ từ đưa chúng tôi chạy về hướng thượng nguồn sông Túy Loan đến địa phận thôn Bồ Bản. Ðây là vùng đất trù phú thuộc xã Hòa Phong (Hòa Vang, Quảng Nam), có dòng nước trong xanh, đôi bờ là hàng tre rũ bóng và các khu vườn trồng rau các loại, bầu bí, cà, ớt... nổi tiếng một vùng của bà con địa phương. Nơi này nổi tiếng với đình làng Bồ Bản và đình Túy Loan vốn là những ngôi đình cổ, đậm nét xưa bởi cây đa, bến nước, sân đình... đã được Bộ Văn hóa - Du lịch và Thể thao công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1999. Hàng năm, cứ mỗi dịp xuân về, bà con từ khắp nơi kéo đến tham dự lễ hội được tổ chức ở cả 2 ngôi đình với rất nhiều những trò chơi dân gian vui nhộn bên cạnh những gian hàng ẩm thực dặc sản của địa phương trong làn điệu dân ca trữ tình.
 

Một đoạn sông Túy Loan vào những ngày lễ hội.

Đình làng Bồ Bản được xây dựng giữa năm cái gò cao của làng tượng trưng cho ngũ hành là gò Làng, gò Dinh Ông, gò Chùa, gò Miếu và gò Ổi. Lưng đình dựa vào gò Miếu cao trong tư thế bền vững với thời gian, bên phải có gò Chùa, gò Miếu Tam Vị hay còn gọi là Quần Hổ, bên trái có gò Ổi còn gọi là Tả Thanh Long hay Long Hổ Hội.
 

Đình làng Bồ Bản.

Trước đình (phía Nam) là cánh đồng bao la tiếp giáp với làng Cẩm Toại, nơi có Cấm Mít của đồng bào Chăm và dòng sông Yên hiền hòa uốn khúc, ẩn hiện sau những rặng tre xanh, bao bọc những xóm làng yên ả... đình được xây theo dạng ba gian, hai chái, bên trong được bố trí hài hòa. Ở giữa là hương án thờ Thành Hoàng và các vị thần có sắc vua phong. Bàn thờ bên tả có hai chữ “Quan Tiền” để thờ tiền hiền, còn bàn thờ bên hữu có hai chữ “Dũ Hậu” để thờ các vị hậu hiền.

Ngoài ra, hai bên tả hữu còn có hai cái long đỉnh chạm trổ rất công phu dùng để thỉnh sắc vua ban và một cái trang rất cổ, là nơi thờ Quan Thánh đế Quân. Nơi đây từng là phòng phiếu để bầu cử Quốc hội khóa đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa và cũng từng là nơi tổ chức hội họp của quân và dân ta trong hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm. Hằng năm, vào rằm tháng Hai là buổi lễ chạp mộ Tiền Hiền, rằm tháng Tám có lễ tế Thu, giỗ Hậu Hiền và 21 tháng Chạp là lễ cúng Âm linh.
 

Đình làng Túy Loan.

Tàu lại tiếp tục cuộc hành trình qua khu vực chợ cũ trên sông Túy Loan, đến đình làng Túy Loan có cây đa cổ hơn 100 năm tuổi. Ông Đặng Khôi, Trưởng ban trùng tu đình Túy Loan cho biết: “Đình làng Túy Loan là nơi thờ tự năm vị tiền hiền Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê. Năm vị tuân chiếu vua Lê Thánh Tôn đi mở mang bờ cõi về phương Nam (năm Hồng Đức nguyên niên, 1470), thấy nơi đây phong cảnh hữu tình, đất đai màu mỡ, các chư vị đã dừng chân để lập nghiệp khai khẩn làm ăn, đặt tên là làng Túy Loan.

Đình làng Túy Loan được xây dựng lần cuối cùng vào năm Thành Thái thứ nhất (1889) với diện tích hơn 100m2 trong khuôn viên rộng hơn 8.000m2 và dù trải qua bao thăng trầm của thời gian, đình cổ Túy Loan vẫn giữ được nét uy nghi trầm mặc, cổ kính rêu phong.

Rời đình Túy Loan, chúng tôi xuống tàu đi về hướng thượng nguồn thêm 2km nữa là đến vườn nhà anh Đỗ Hữu Minh. Tàu cập bến đá xanh, chúng tôi theo con đường nhỏ rợp bóng tre dẫn đến khu vườn rộng khoảng 3.500m2, xanh mướt dọc bờ sông thuộc thôn Thái Lai, xã Hoà Nhơn (Hòa Vang - TP. Đà Nẵng). Khu vườn có nhiều cây trái, nào là thanh trà, mận, xoài, thanh long, ổi.. "mùa nào trái đó” được tạo dựng nhiều loại hình nghệ thuật. Lối vào sân, còn có cây vải cổ thụ, gốc sần sùi, rong rêu, với hơn 170 tuổi. Trong đó, phải kể đến ngôi nhà cổ, được thiết kế kiểu ba gian hai chái, mái lợp ngói âm dương đã sẫm màu rêu phong cổ kính. Kiểu nhà cổ này mát về mùa hè và ấm áp về mùa đông. Trong nhà được thiết kế kiểu xưa với đông phòng, tây phòng... 36 cây cột mít to, hệ thống kèo, đà được chạm trổ hoa văn họa tiết rất tinh xảo đã lên màu cánh gián. Chủ nhân cho biết, đây là ngôi nhà từ thời ông cố (một nhà nho) để lại, khoảng hơn 100 tuổi. Trong nhà bài trí nhiều nồi đồng, mâm đồng, chiêng cổ. Đặc biệt, có một bộ phản dày gần gang tay bóng láng, đặt trước bàn hương án tổ tiên.
 

Trong vườn, cây cối rợp bóng mát, có nhiều nhà bát giác, lục giác... cho khách ngồi uống trà, uống rượu, có hòn non bộ. Trước hòn non bộ, còn có "lão mai", khoảng 70 tuổi, cứ xuân đến Tết về lại nở hoa vàng rực một góc sân. Nơi đây, khách có thể thưởng thức những món "quà quê” hấp dẫn: bánh tráng Túy Loan nướng giòn, sắn hông lá dứa thơm, khoai lang nướng, bánh gói, bánh nậm nhân đậu xanh và tôm thịt, bánh đúc gạo đỏ chấm với mắm nêm tương ớt...
 

Ngôi nhà cổ trên 100 năm tuổi.

 
Chiều xuống mau, chúng tôi quyết định ra về. Tàu nhổ neo rời bến xa bờ, ráng hoàng hôn in bóng trên dòng Túy Loan tím đỏ, nhuốm cả đất trời, sông nước mênh mông như níu kéo chúng tôi ở lại. Hẹn một ngày quay về khu vườn xưa...

DiaOcOnline.vn - Theo DN Sài Gòn