Chênh lệch giữa giá bán nhà của Nhà nước và thị trường có khi đến hàng chục tỷ đồng. Một cán bộ thê căn hộ diện tích 50m² chỉ phải trả 67.500đồng/tháng, rẻ hơn 32 lần so với sinh viên thuê phòng trọ 9m² phải trả khoảng 400 – 500 đồng/tháng.

Chính phủ vừa ra Nghị quyết 48 điều chình một số nội dung chính sách bán nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước (nhà 61) và giá cho thuê nhà 61 chưa được cải tạo xây dựng lại. Trả lời báo chí, ông Nguyễn Mạnh Hà, Cục trưởng Cục Quản lý nhà (Bộ Xây dựng) cho biết giá thuê nhà 61 hiện đang áp dụng là giá được xây dựng cách nay 15 năm, đã quá lạc hậu. Giá thuê hiện quá thấp so với thị trường và không đủ trang trải cho các chi phí sửa chữa, bảo dưỡng, vận hành tòa nhà. Theo Nghị quyết 48, từ 1 – 1 – 2008, giá thuê nhà 61 sẽ được điều chỉnh lại sát với thực tế.

Thuê lợi hơn hóa giá nhà

Một cán bộ của Bộ xây dựng cho biết quyết định 118 ngày 27 – 11 – 1992 quy định giá thuê nhà cấp 3 bình quân 1.350đồng/m²/tháng. Đây là mức giá chuẩn để căn cứ vào đó xác định giá thuê đối với các loại nhà 61 khác (biệt thự, cấp một, hai, bốn).

Như vậy, một cán bộ công chức thuê một căn hộ (nhà cấp ba) diện tích 50m² chỉ phải trả 67.500đồng/tháng. Trong khi đó, sinh viên thuê một phòng trọ 9m² của tư nhân  tại Hà Nội đã phải trả 400 – 500 đồng/tháng. So ra cán bộ, công chức thuê nhà 61 rẻ hơn sinh viên thuê nhà trọ đến 32 lần, một sự chênh lệch quá lớn.

Chuyên gia của Bộ xây dựng lý giải giá thuê nhà 62 trong Quyết định 118 thể hiện quan điểm xóa bao cấp về nhà ở, đưa tiền nhà vào tiền lương năm 1992. Nhưng thực tế, giá thuê đó chưa tính đến các yếu tố về đầu tư, xây dựng, bảo trì, quản lý, vận hành nhà ở. Với giá thuê nhà 61 hiện nay, tiền lãi tiết kiệm của số tiền mua nhà 61 nhiều hơn số tiền thuê nhiều nên không khuyến khích cán bộ hóa giá nhà. Việc tăng giá thuê nhà 61 không chỉ để bù chi phí quản lý, vận hành nhà 61 mà còn thúc đẩy tiến độ hóa giá nhà từ nay đến cuối năm. Tăng giá thuê theo lương tối thiểu?

Ông Nguyễn Mạnh Hà cho biết biểu giá thuê nhà 61 sẽ được Bộ xây dựng phối hợp với Bộ  tài chính và một số Bộ ngành liên quan xây dựng, trình Chính phủ phê duyệt sớm nhất vào cuối tháng này. Việc điều chỉnh sẽ căn cứ vào thu nhập của đại bộ phận cán bộ, công chức. Mức giá thuê phải phù hợp với thực tế, đồng thời không làm ảnh hưởng đến đời sống của người đang thuê nhà.

Về nguyên tắc, mức tăng giá thuê nhà tối thiểu phải tăng theo mức trượt giá của tiền lương. Năm 1992, tiền lương tối thiểu là 120.000 đồng/tháng, hiện đã tăng lên 450.000 đồng/tháng. Như vậy, nếu chỉ tính đơn giản thì tiền lương hiện nay đã tăng gấp 3.75 lần tiền lương năm 1992. Tuy nhiên, tiền lương tăng thì giá cả nhìều hàng hóa, dịch vụ … cũng tăng theo. Do đó, khi tăng giá thuê nhà cần căn cứ vào mức tăng của tiền lương tối thiểu nhưng không thể theo giá thị trường mà vẫn cần sự hỗ trợ của Nhà nước để tránh gây đột biến cho xã hội.