Theo thống kê, liên quan đến lĩnh vực bất động sản hiện có khoảng 400 văn bản hướng dẫn thi hành các bộ luật. Nhiều chuyên gia cho rằng, thủ tục rườm rà là một trong những nguyên nhân đẩy giá bất động sản tăng cao, khiến thị trường trì trệ.

Đáng lưu ý, một số chuyên gia cho biết mặc dù liên tục kêu gọi cắt giảm thủ tục hành chính trong lĩnh vực bất động sản (BĐS), nhưng thực tế thủ tục không giảm mà còn tăng. Thủ tục nhiều, rườm rà, chính sách luật vẫn thiếu chặt chẽ dẫn đến tình trạng gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp (DN) và tăng giá thành BĐS.

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu, Tổng giám đốc Công ty Phúc Khang nhận định: “Thủ tục hành chính kéo dài, dẫn đến DN bị động, BĐS đội giá lên cao. Trong khi đa số là DN vừa và nhỏ mới hình thành trong giai đoạn đất nước đổi mới nên năng lực chịu đựng và vượt khủng hoảng chưa tốt”. Ông Nguyễn Văn Đực, Phó chủ tịch Hiệp hội BĐS TP.HCM dẫn chứng cụ thể: Nếu 5 - 7 năm trước, một dự án chỉ mất khoảng 7 tháng là xong thủ tục hành chính, thì nay mất 3 - 5 năm, thậm chí 7 năm mới xong. Do đó, nếu cắt giảm được 50 - 70% thủ tục hành chính, tức mỗi dự án DN chỉ mất khoảng 1 năm là xong khâu thủ tục, chắc chắn giá nhà đất sẽ giảm đáng kể.

Không chỉ DN, ngay cả người dân, nhà đầu tư cũng bị hành vì thủ tục hành chính trong lĩnh vực nhà đất quá nhiêu khê. Có những việc được công bố công khai, nhưng khi người dân cần cũng không dễ tiếp cận. Mới nhất là việc tiếp cận thông tin quy hoạch trước khi ra quyết định mua nhà đất. Theo một lãnh đạo Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM, người dân chỉ cần đến các quận huyện, phường xã sẽ được cung cấp ngay thông tin quy hoạch chi tiết của từng thửa đất mà không phải mất phí. Thế nhưng, trên thực tế người dân tiếp cận thông tin này rất vất vả. Như quận 7 yêu cầu phải mua đơn xin thông tin quy hoạch, 20 ngày sau mới có kết quả. Quận Bình Thạnh lại yêu cầu người dân đợi đến mỗi chiều thứ hai mới được gặp những người phụ trách lĩnh vực này. Bộ Xây dựng còn đưa ra quy định người dân mua đất trong các dự án phát triển nhà ở cũng phải xin phép xây dựng, thẩm tra thiết kế ngay cả khi dự án đã được duyệt quy hoạch chi tiết 1/500... Những quy định hành là chính này khiến thị trường BĐS bị vạ lây khi người dân "sợ" bỏ tiền mua nhà đất.

Áp lực từ tiền sử dụng đất

Cuối năm 2013, khi gặp gỡ với các DN BĐS tại TP.HCM, ông Vũ Viết Ngoạn, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho rằng khó khăn thời gian qua tác động đến thị trường xoay quanh cơ chế chính sách. Nhất là Nghị định 69 tính tiền sử dụng đất quá cao, cùng với đó là thủ tục hành chính rườm rà, phức tạp. Không những thế, cơ chế phối hợp để ra một chính sách còn rườm rà, phức tạp... Vì vậy, các chính sách cần quan tâm đến đối tượng DN và người dân hơn.

Tại TP.HCM, trong một báo cáo mới đây gửi Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo TP cho rằng cần bỏ hẳn khái niệm “tiền sử dụng đất”, thay thế bằng sắc thuế khoảng 10% hoặc 15% bảng giá đất. Như vậy, vừa minh bạch, vừa dễ tính toán và loại trừ được cơ chế xin - cho; đồng thời hạn chế việc thu tiền sử dụng đất một lần mà duy trì nguồn thu lâu dài. Bởi việc thu tiền sử dụng đất một lần sẽ tạo áp lực vốn cho nhà đầu tư, hạn chế việc tăng cung và tạo áp lực tăng giá BĐS. Về thủ tục hành chính, lãnh đạo UBND TP kiến nghị các bộ, ngành cần nhanh chóng cải tiến trình tự, thủ tục chuẩn bị đầu tư, phê duyệt dự án để rút ngắn thời gian đầu tư. Quy định rõ trách nhiệm và chế tài trong việc chậm trễ thẩm định và phê duyệt dự án, giao đất. Điều chỉnh, bổ sung chính sách giải phóng mặt bằng để tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án nhằm tăng cung hàng hóa cho thị trường BĐS... Đối với các dự án tạm ngưng thi công do thiếu vốn, cần tạo điều kiện để chủ đầu tư chuyển nhượng dự án cho nhà đầu tư có kinh nghiệm và năng lực tài chính tiếp tục triển khai thực hiện dự án, giảm bớt rủi ro và thiệt hại cho những khách hàng mà chủ đầu tư đã huy động vốn.

Tháo gỡ thủ tục hành chính, đẩy nhanh gói 30.000 tỉ đồng

Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải vừa chỉ đạo Bộ Xây dựng và các bộ, ngành liên quan phải tập trung tháo gỡ khó khăn về thủ tục hành chính, đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án để tăng nguồn cung nhà ở. Đồng thời tiếp tục đẩy nhanh tốc độ giải ngân gói hỗ trợ tín dụng 30.000 tỉ đồng, thực hiện các chính sách hỗ trợ tín dụng, tài chính trung dài hạn đối với phát triển nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá bán thấp, nhà ở cho thuê.

Phó thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ Xây dựng tập trung xây dựng, hoàn thiện hệ thống thể chế quản lý nhà nước của ngành, trọng tâm là các dự án luật Xây dựng, luật Nhà ở, luật Kinh doanh BĐS để trình Quốc hội thông qua nhằm khắc phục những tồn tại, bất cập của hệ thống pháp luật đang làm lãng phí các nguồn lực đầu tư, tạo sự chuyển biến trong công tác quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng, phát triển đô thị, nhà ở và thị trường BĐS.