Với những gì đã xảy ra, buổi tiếp xúc với cử tri quận 2 vào chiều 9-5 của Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) TP.HCM (gồm Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP.HCM Nguyễn Thị Quyết Tâm; ông Phan Nguyễn Như Khuê - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP.HCM và bà Trịnh Ngọc Thúy - Phó Chánh án TAND TP.HCM) được xem là chưa từng có trong “lịch sử” hoạt động của ĐBQH.

Rất đông người tham dự với xấp tài liệu, bản đồ… cùng nhiều ý kiến, lý lẽ rành rọt, sắc sảo đến không ngờ. Bắt đầu 14 giờ nhưng thực ra mọi người đã có mặt trước cả tiếng và thời gian làm việc kéo dài hơn 20 giờ. Có đến 50 phiếu xin được phát biểu, nhiều gấp 3-4 lần so với bình thường. Chủ tịch, phó chủ tịch quận cùng có mặt để trả lời các chất vấn...

Đọng lại hơn cả là những giọt nước mắt. Phụ nữ và cả đàn ông cùng khóc. Những người bị mất đất, mất nhà từ dự án khu đô thị (KĐT) mới Thủ Thiêm đau khổ, buồn tủi đã đành. Những người ngoài cuộc dõi theo họ hoặc trực tiếp hoặc qua những hình ảnh, tin bài trên các phương tiện truyền thông cũng thấy nghẹn ngào, xót xa…

Dẫu chưa thể đầy đủ nhưng nhiều cư dân Thủ Thiêm đã trình bày được những nỗi niềm, uất ức chất chứa cả chục năm trời. Về phía các ĐBQH, bà Nguyễn Thị Quyết Tâm cũng xin thưa với bà con là “rất ray rứt”, là sẽ chỉ đạo rà soát, là “còn một ý kiến phản ánh chúng tôi còn đeo bám, chúng tôi hứa như vậy”… Người nói đã hết sức thiết tha, người nghe cũng hết sức nghiêm túc. Giờ chỉ còn đợi những cơ quan có thẩm quyền có những lời đáp hết sức trách nhiệm, công khai, minh bạch chứ không thể thoái thác, tránh né.

Có năm vấn đề đang được nhiều người đặt ra cần được UBND TP.HCM cùng những cơ quan chức năng chính thức giải thích, xử lý.

1. Bản đồ gốc về quy hoạch KĐT mới Thủ Thiêm để trên cơ sở đó Thủ tướng phê duyệt quy hoạch chung có chưa?

Sau “20 năm nay chưa tìm thấy” (qua lời của Chánh Văn phòng UBND TP.HCM Võ Văn Hoan) và gần đây Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Lê Thanh Liêm đã đến hỏi mượn của cựu Chủ tịch UBND TP.HCM Võ Viết Thanh thì giờ TP.HCM đã tìm ra bản đồ gốc quy hoạch chung KĐT mới Thủ Thiêm chưa? Nếu có thì bản đồ gốc đó có giúp phân định ranh quy hoạch không? Nếu không có thì có thể dựa vào bản đồ tỉ lệ 1/10.000 quy định các khu vực được bán nhà thuộc sở hữu nhà nước mà người dân đã trưng ra tại buổi tiếp xúc để xác định chính xác nhà, đất nào nằm trong hay ngoài ranh giải tỏa không?

2. Có hay không tiêu cực trong việc thu hồi đất của người dân Thủ Thiêm?

Theo quy định có hiệu lực vào thời điểm đó, giá bồi thường đất phải phù hợp với khả năng sinh lợi và giá chuyển nhượng đất ở địa phương. Vậy người dân Thủ Thiêm có được bồi thường đúng như vậy?

Phải giải thích sao khi “3.000 m2 đất của gia đình chỉ được trả 150.000 đồng/m2, để đến nay giá bán hàng chục, hàng trăm triệu đồng/m2”? Cũng phải làm rõ có hợp lý không khi bốn con đường “dát vàng” chưa đầy 12 km trong KĐT tiêu tốn hết 12.000 tỉ đồng?...

3. Có hay không những sai sót trong việc điều chỉnh và triển khai quy hoạch?

Qua hai đợt chỉnh sửa tính từ năm 1996 đến nay, quy hoạch về một KĐT mới được kỳ vọng là trung tâm tài chính-thương mại hiện đại của TP lớn nhất nước thay đổi rất nhiều. Khu tái định cư từ 160 ha trở thành không xác định cụ thể; khu trung tâm hành chính cùng khu trung tâm thương mại, tài chính, dịch vụ cũng có số phận tương tự; ngược lại, đất dành cho khu nhà ở tăng gấp hai lần. Ngoài việc minh định UBND TP.HCM có được phép điều chỉnh quy hoạch hay không thì cũng cần nói rõ vì sao phải co giãn quy hoạch và do đâu mà đến nay KĐT vẫn chưa thành hình?

4. Có hay không sai sót trong việc thu hồi, bồi thường đất, tái định cư và cách khắc phục phù hợp?

Các khiếu nại cụ thể của nhiều hộ dân, gồm có những khiếu nại được nêu rõ tại buổi tiếp xúc và cả khiếu nại của những người vất vả thuê trọ gần trụ sở Ban Tiếp dân Trung ương trong thời gian dài có đúng không và phải giải quyết sao cho trọn vẹn tình, lý?

5. Ai phải chịu trách nhiệm về những bất hợp lý liên quan đến quy hoạch và thực hiện quy hoạch?

Nhiều cư dân Thủ Thiêm đã đề nghị “thanh tra lại toàn bộ quá trình quy hoạch, chỉnh sửa quy hoạch, xây dựng, đấu thầu, giải tỏa và cưỡng chế ở Thủ Thiêm” sao cho khách quan, công tâm.

Vậy TP.HCM sẽ chủ động kiến nghị cấp trung ương thanh tra hay sao và khi nào thì thanh tra để “ai làm sai, cá nhân nào làm sai phải chịu trách nhiệm trước dân” như lời khẳng định của ĐBQH Nguyễn Thị Quyết Tâm tại buổi tiếp xúc?