Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM vừa đề xuất xây dựng trục đường Lê Lợi tiếp nối trục đi bộ Nguyễn Huệ, chuyển thành các phố thương mại, mua sắm, kết hợp với vòng xoay trước chợ Bến Thành để hình thành quảng trường đi bộ.

Quảng trường này sẽ được mở rộng sang hướng đông, phía sau Nhà hát Thành phố để trở thành phố buôn bán quá cảnh nhằm hướng tới hình thành thêm trục đi bộ phủ xanh kéo dài từ khu Ba Son đến quảng trường trước chợ Bến Thành và công viên 23 Tháng 9. Như vậy, ngoài phố đi bộ Nguyễn Huệ, Bùi Viện, TP.HCM sẽ có thêm các đường kết nối tạo thành “siêu” phố đi bộ. Tuy nhiên, đề xuất này không nhận được sự ủng hộ của nhiều chuyên gia quy hoạch.

Có sự cố, khó thoát hiểm

KTS Ngô Viết Nam Sơn đánh giá chủ trương dành nhiều không gian đi bộ là tốt, nhưng đề xuất chọn đường Lê Lợi là không phù hợp. Theo ông, hình thành không gian đi bộ lớn, khi tổ chức sự kiện, cần phải dự trù phương án thoát hiểm cho hàng triệu người trong trường hợp xảy ra sự cố. Để đường Lê Lợi tiếp nối trục đường Nguyễn Huệ thành không gian đi bộ kéo dài sẽ cắt khu vực trung tâm thành phố làm đôi, các loại xe sẽ phải đi vòng. Nếu thành phố không có hệ thống đường vành đai tốt sẽ rất lúng túng khi xảy ra sự cố, xe cứu hỏa không có đường chạy vào, người bên trong không có đường chạy ra, vô cùng nguy hiểm. Chưa kể trong bối cảnh hiện nay, giao thông công cộng kết nối chưa tốt, xe máy vẫn là phương tiện chủ đạo của người dân. Rồi đường cho taxi đưa đón người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, lối cho người khuyết tật, xe tiếp cận vận chuyển hàng hóa ra/vào... Có thể thấy, giao thông khu vực xung quanh hiện không thể đáp ứng được một “siêu” phố đi bộ quy mô lớn.

“Đường Lê Lợi có giá trị lớn, không có nhiều công trình phải bảo tồn. Trong tương lai, khi các công trình, dự án cao tầng mọc lên, thành phố có thể tận dụng khối đế sát phía ngoài để làm đường đi bộ trên cao từ ga metro nối đến Bến Thành, kết nối các dịch vụ thương mại, vừa làm phong phú không gian phố đi bộ, vừa đảm bảo kết nối giao thông. Còn trong bối cảnh hiện nay, hình thành trục, tuyến đi bộ dưới đất dài như vậy không ổn”, ông nhận định.

KTS Lê Viết Nam Sơn cho rằng, TP.HCM nên quy hoạch thành những cụm phố đi bộ nhỏ, thay vì “siêu” phố đi bộ lớn. Đơn cử khu trung tâm thành phố sẽ có 2 cụm phố đi bộ. Cụm thứ nhất là đường Nguyễn Huệ, đường Đồng Khởi, có thể nối tới đường sách, kéo từ phía nhà thờ Đức Bà ra tới bến Bạch Đằng. Giao thông xung quanh có đường Pasteur, đường Hai Bà Trưng, phía đầu trên có đường Tôn Đức Thắng, Lê Thánh Tôn; các loại phương tiện, đặc biệt là xe cứu hỏa, cứu thương dễ dàng tiếp cận nếu xảy ra sự cố. Cụm thứ 2 là phố đi bộ Bùi Viện nối ra đến công viên 23 Tháng 9. Khu vực này có đường Nguyễn Thái Học, Trần Hưng Đạo, Lê Lai, Nguyễn Trãi… kết nối. Bán kính đi bộ ở cả 2 cụm này là vừa phải, không quá dài.

KTS Nguyễn Ngọc Dũng cho rằng chia nhỏ thành nhiều khu vực đi bộ cũng tốt, nhưng có thể chia ra nhiều giai đoạn kết nối. Khi người dân đã hình thành thói quen đi bộ, giao thông công cộng phát triển hơn có thể kết nối từ khu này qua khu kia, mỗi khu có đặc trưng riêng, tạo thành tuyến phố đi bộ liền mạch, phong phú.

Muốn phố đi bộ, phải có đường hầm

Đồng tình với đề xuất xây dựng không gian đi bộ tại khu vực nội đô, PGS-TS Nguyễn Trọng Hòa, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, phân tích các TP lớn đều phát triển phố đi bộ. Người dân đang hiểu lầm rằng làm phố đi bộ là lập tức khóa khu nội đô lại, không cho phương tiện lưu thông. Thực tế là tất cả các tuyến đường trong quy hoạch sẽ dành không gian giữa cho người dân đi bộ, 2 bên tổ chức cho xe lưu thông bình thường, như mô hình đường Nguyễn Huệ hiện nay. Tuy nhiên để thực hiện được “siêu” phố đi bộ, cần có lộ trình cụ thể, song song, đồng bộ cùng việc phát triển hệ thống giao thông công cộng và xây dựng các bãi đậu xe ngầm. “Trong tương lai, có thể thành phố sẽ phải làm lại trục đường Nguyễn Huệ, đào lên, quy hoạch xây đường hầm làm bãi giữ xe, cho xe lưu thông phía dưới, người đi bộ phía trên. Không đào đường hầm là sai lầm lớn nhất khi làm tuyến đường đi bộ Nguyễn Huệ hiện nay. Đường Lê Lợi muốn thành phố đi bộ phải có đường hầm. Cải thiện được hơn thì làm, còn không thì đừng tiếp tục đi theo vết xe đổ”, ông Hòa đề xuất.

Cùng quan điểm, KTS Phạm Phú Cường nhấn mạnh điểm yếu lớn nhất của TP.HCM hiện nay là chưa tổ chức được mạng lưới giao thông ngầm, khiến việc thiết kế không gian đi bộ gặp nhiều rào cản. Theo ông Cường, tăng không gian đi bộ trong khu trung tâm là giải pháp nhằm hạn chế lượng xe cá nhân lưu thông vào nội đô. Việc này nằm trong lộ trình đã được thành phố đưa vào quy hoạch từ cách đây nhiều năm. Tuy nhiên, nếu theo mô hình phố đi bộ như đường Nguyễn Huệ hiện nay, để một khoảng lớn ở giữa cho người đi bộ, xe cộ vẫn lưu thông hai bên thì vừa không đạt được mục đích hạn chế xe cá nhân, vừa không khai thác tối ưu các hoạt động kết nối thương mại giữa du khách đi bộ và các cửa hàng hai bên đường. Nhưng nếu “khóa” toàn bộ khu trung tâm, chỉ để cho người dân đi bộ thì lượng phương tiện sẽ đổ dồn ra phía ngoài, lại phải giải quyết bài toán giao thông vành đai. Thực tế cho thấy, từ khi đường Nguyễn Huệ trở thành phố đi bộ, lượng phương tiện đổ dồn ra đường Tôn Đức Thắng, Lê Thánh Tôn tăng lên đáng kể.

“Phương án tạo cụm đường đi bộ Nguyễn Huệ - Đồng Khởi gần nhau sẽ hợp lý hơn tuyến Nguyễn Huệ - Lê Lợi, đỡ căng thẳng giao thông ngoài rìa, nhưng có nhược điểm là xe cá nhân vẫn có cơ hội lưu thông nhiều vào nội đô qua các tuyến đường khác. Nói thế để thấy mấu chốt vấn đề vẫn là giao thông ngầm. Chỉ khi các tuyến metro hình thành, hệ thống xe buýt phát triển thì mới có thể tính nhiều phương án thiết kế phố đi bộ”, ông Cường nói.

KTS Nguyễn Ngọc Dũng lưu ý xung quanh tuyến phố đi bộ theo đề xuất có nhiều đường đan xen, băng qua khu trung tâm để nối mạng đến các vùng khác, đặc biệt là trục đường Pasteur, Nam Kỳ Khởi Nghĩa chạy thẳng ra sân bay. Nếu ngắt các tuyến đường này thì giao thông thành phố sẽ bị xáo trộn rất nhiều. “Làm phố đi bộ để giảm bớt lượng xe ra vào khu vực trung tâm nhưng phải giải quyết được các trục đường kết nối này. Đồng thời tổ chức hệ thống giao thông nội đô thật tốt để kết nối với phố đi bộ, để du khách có thể tiếp cận giao thông thuận lợi vì đi bộ quá xa. Metro thì chưa hoàn thành, xe buýt thì ì ạch, thành phố cần giải bài toán giao thông trước khi tính đến thiết kế phố đi bộ”, ông Dũng đề xuất.