Mới đây, Chính phủ Cuba đã công bố một số quy định mới cho việc mua bán nhà ở, một trong những vấn đề xã hội được coi là nan giải nhất tại đảo quốc Caribe này.

Theo đó, quy định mới cho phép người dân được mua lại các nhà ở vẫn chưa hoàn thiện hay hợp pháp hóa các nhà ở trước đây xây nhưng chưa đủ giấy tờ cần thiết.

Bán “1 lần duy nhất”

Các quy định mới được đăng trên Công báo chính thức xuất phát từ nhu cầu cần điều chỉnh các chính sách nhà nước để “phù hợp với hoàn cảnh hiện tại”, và gói biện pháp này cũng được coi là một phần của tiến trình “cập nhật mô hình kinh tế xã hội” Cuba do Chủ tịch Raúl Castro khởi xướng.

Trong số các quy định mới, đáng chú ý có việc Nhà nước bán “chỉ 1 lần duy nhất” tổng số 16.887 nhà ở xã hội đang xây dang dở, theo đó những người dân có nhu cầu có thể trả tiền mua nhà theo giá ưu đãi và có thời hạn 5 năm để hoàn thiện nốt công trình này, đưa vào sử dụng và đăng ký hợp pháp hóa.

Nếu người mua không hoàn thành trong kỳ hạn này, Nhà nước sẽ tái thu hồi các nhà ở này và hoàn lại cho người mua toàn bộ các chi phí đã đầu tư.

Việc thiếu hụt nhà ở, đặc biệt là tại các thành phố, là một trong những vấn đề xã hội nhạy cảm nhất tại Cuba.

Trong gần 2 thập kỷ trở lại đây, Nhà nước chỉ còn đủ khả năng xây các khu nhà ở xã hội mới cho những người chịu thiệt hại từ bão hay bù lại một số khu tập thể bị sập do điều kiện tồi.

Cuộc khủng hoảng trầm trọng mà đảo quốc này gánh chịu sau sự sụp đổ của Liên Xô vào đầu thập niên 1990 khiến hàng nghìn ngôi nhà mà nhà nước đang xây trên toàn quốc bị bỏ dở dang không hoàn thiện, gây thiếu hụt nhà ở và bắt đầu đẩy giá nhà lên mức ngoài tầm chi trả đối với đại đa số người dân, bất chấp các quy định về giá trị mà Nhà nước đưa ra.

Cho phép hợp pháp hóa

Sau 5 thập kỷ áp đặt nhiều hạn chế, Chính phủ Cuba bắt đầu cho phép từ tháng 11/2011 việc mua bán, chuyển đổi và hiến tặng nhà ở giữa các người Cuba có hộ khẩu trong nước, chủ yếu là để hợp thức hóa các hoạt động mua bán nhà vốn trái pháp luật trước đó.

Tuy nhiên, nhiều người Cuba không công bố thật giá trị các giao dịch mua bán bất động sản để tránh phải trả khoản thuế 4% cho Nhà nước, do đó trong quy định mới, Chính phủ Cuba sẽ áp dụng một biểu giá chỉ dành cho việc tính thuế, dựa trên các yếu tố như diện tích, số phòng, vị trí, loại hình xây dựng và mức độ tiện lợi.

Biểu giá tính thuế này chỉ áp dụng cho các hoạt động giao dịch mua bán, còn việc chuyển tên đổi chủ do thừa kế, ly dị sẽ vẫn chỉ chịu mức thuế theo giá quy định như hiện tại.

Những quy định mới cũng buộc các chủ sở hữu nhà ở do Nhà nước cấp hoặc được xây với tiền trợ cấp của Nhà nước sẽ phải hoàn lại cho ngân sách nhà nước giá trị theo biểu giá hoặc số tiền trợ cấp đã được nhận một khi bán bất động sản này trong vòng 15 năm sau khi được nhận/mua lại.

Qua văn bản công khai lần này, La Habana cũng thừa nhận tồn tại “những trường hợp hưởng lợi từ chế độ trợ giá của nhà nước với mục đích trục lợi sau khi bán lại nhà với giá cao, bóp méo mục tiêu xã hội của các khoản trợ cấp là để giải quyết vấn đề chỗ ở của người dân”.

Chính phủ cũng sẽ thực hiện một ngoại lệ khi cho phép hợp pháp hóa hơn 20.000 hộ dân có nhà bị bão ảnh hưởng đã xây hoặc sửa lại chỗ ở của mình mà chưa có giấy phép và các thủ tục cần thiết, và điều này cho phép họ có thể được nhận trợ cấp “bù” trong thời gian tới. Mỗi năm, Nhà nước sẽ có ít nhất hai đợt nhận đơn xin trợ cấp nhà ở và xem xét giải quyết tùy theo hiện trạng của ngân sách khi đó...